Εισαγωγή στίς Ανανεόσιμες πηγές Ενέργειας
Ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ορίζονται οι ενεργειακές πηγές που υπάρχουν σε αφθονία στο φυσικό μας περιβάλλον (ήλιος, βιομάζα, άνεμος κ.ά.). Είναι η πρώτη μορφή ενέργειας που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος, σχεδόν αποκλειστικά μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, οπότε και στράφηκε στην έντονη χρήση άνθρακα και υδρογονανθράκων. Το ενδιαφέρον για την καλύτερη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως και η ανάπτυξη αξιόπιστων και οικονομικά αποδεκτών τεχνολογιών που δεσμεύουν το δυναμικό τους, παρουσιάστηκε αρχικά μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973, ενισχύθηκε μετά τη δεύτερη κρίση του 1979 και παγιώθηκε την τελευταία δεκαετία, αφού στο μεταξύ συνειδητοποιήθηκαν τα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα. Τα πλεονεκτήματα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η ουσιαστική τους συμβολή στην ενεργειακή απεξάρτηση της ανθρωπότητας από τους εξαντλήσιμους ενεργειακούς πόρους, δικαιολογούν αυτή τη στροφή. Για πολλές χώρες οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συνιστούν μια εγχώρια πηγή ενέργειας, με δυνατότητες ανάπτυξης σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Συνεισφέρουν σημαντικά στο ενεργειακό τους ισοζύγιο και συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από το ακριβό εισαγόμενο πετρέλαιο και την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού τους εφοδιασμού. Παράλληλα, συντελούν καίρια και στην προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος, αφού έχει διακριβωθεί, εδώ και χρόνια, ότι ο ενεργειακός τομέας ευθύνεται κυρίως για τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Σχεδόν το 95% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ένα σημαντικό μέρος της θερμικής ρύπανσης οφείλεται στην παραγωγή, το μετασχηματισμό και τη χρήση των συμβατικών καυσίμων (άνθρακα και πετρελαίου). Φαίνεται έτσι ότι ο μόνος δρόμος για να μπορέσει η Ε.Ε. να φτάσει το φιλόδοξο στόχο που έθεσε το 1992, να περιοριστούν δηλαδή μέχρι το έτος 2000 οι εκπομπές του CΟ2 στα επίπεδα του 1993, είναι να επιταχύνει την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Κύριες μορφές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι κύριες μορφές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ( Φωτοβολταϊκά , Ανεμογενήτριες , γεοθερμία , υδραυλική ενέργεια )
1. Ηλιακή ενέργεια
Η οικονομικότητα της χρήσης ηλιακών συστημάτων για την υποκατάσταση ηλεκτρικής ενέργειας είναι αναμφισβήτητη. Η ηλιακή ενέργεια αξιοποιείται με τεχνολογίες που εκμεταλλεύονται και τη θερμότητα και τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα του ήλιου. Οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας είναι:
- α) ενεργειακά ηλιακά συστήματα. Μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε θερμότητα, υποκαθιστώντας συνήθως ενεργειακές πηγές, όπως το πετρέλαιο,
- β) παθητικά ηλιακά και υβριδικά συστήματα. Αφορούν κατάλληλες αρχιτεκτονικές λύσεις και χρησιμοποίηση τέτοιων δομικών υλικών που μεγιστοποιούν την απευθείας εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας για θέρμανση, ψύξη ή φωτισμό. Το δυναμικό της Ελλάδας για την εφαρμογή παθητικών συστημάτων και τεχνικών βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής είναι μεγάλο, λόγω της μεγάλης ηλιοφάνειας και του ήπιου κλίματος, που συντελούν στη δημιουργία θερμικής άνεσης με απλές και οικονομικές μεθόδους. Η οικονομική βιωσιμότητα των παθητικών συστημάτων οφείλεται επιπλέον στο γεγονός ότι στη χώρα μας υπάρχει μεγάλη κατανάλωση σε καύσιμα, τόσο για θέρμανση, όσο και για ηλεκτρισμό, με αντίστοιχη αύξηση των εκπομπών CΟ2 στην ατμόσφαιρα.
- γ) Φωτοβολταϊκά ηλιακά συστήματα. Μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια άμεσα σε ηλεκτρική ενέργεια. Τα μεγαλύτερα φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν εγκατασταθεί στη χώρα μας από τη ΔΕΗ. Οι εφαρμογές αυτές αφορούν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για τα νησιά και την ηλεκτροδότηση μικρών χωριών. Μεγάλο πλήθος φωτοβολταϊκών συστημάτων, πάνω από 350, μικρότερης
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ
όμως ισχύος, έχει εγκαταστήσει η υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού. Ένα ακόμα μεγαλύτερο πλήθος έχει εγκατασταθεί από ιδιώτες για ηλεκτροδότηση εξοχικών κατοικιών, μικρών ξενοδοχειακών μονάδων, μοναστηριών κ.λπ. Οι εγκαταστάσεις αυτές έχουν γίνει χωρίς καμιά οικονομική ενίσχυση από το κράτος.
2. Αιολική ενέργεια
Είναι η κινητική ενέργεια που παράγεται από τη δύναμη του ανέμου και μετατρέπεται σε μηχανική ή ηλεκτρική ενέργεια. Η χώρα μας βρίσκεται στην εύκρατη ζώνη, όπου επικρατεί άριστη ανεμολογική κατάσταση, ενώ η διαμόρφωση του εδάφους είναι ευνοϊκή για την αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας. Το αιολικό δυναμικό της Ελλάδας είναι από τα καλύτερα της Ευρώπης. Το συνολικό εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό της χώρας μπορεί να καλύψει ένα μεγάλο μέρος των ηλεκτρικών αναγκών της και ιδιαίτερα αυτές των νησιών.
Χρήση Πηγών Ενέργειας
Όμως η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε αντιδιαστολή με τη χρήση των ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής ενέργειας, έχει κατά κύριο λόγο θετικές συνέπειες όπως παρουσιάζεται στη συνέχεια.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Α.Π.Ε.
Στην εποχή της αειφόρου ανάπτυξης και των κλιματικών αλλαγών που ζούμε, η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μειώνει τη προσθήκη στην ατμόσφαιρα θερμοκηπιακών αερίων (κυρίως διοξειδίου του άνθρακα) τα οποία εκλύονται από την καύση των ορυκτών καυσίμων. Ταυτόχρονα μειώνεται η ρύπανση της ατμόσφαιρας με σωματίδια, αιθάλη και αέριους ρύπους όπως το διοξείδιο του θείου και τα οξείδια του αζώτου. Η θερμική ρύπανση της ατμόσφαιρας και των υδάτινων πόρων που προκαλεί η χρήση των ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής ενέργειας αποφεύγεται με τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ταυτόχρονα αποφεύγεται η χρησιμοποίηση εξαντλήσιμων φυσικών πόρων όπως του πετρελαίου, του άνθρακα, του φυσικού αερίου και του Ουρανίου, τα οποία είναι πεπερασμένα στον πλανήτη και αντί αυτών χρησιμοποιούνται οι ανανεώσιμοι και ανεξάντλητοι ενεργειακοί πόροι.
Η εξόρυξη ορυκτών καυσίμων και ουρανίου έχει σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος στις περιοχές που πραγματοποιούνται οι εξορύξεις, όπως μπορεί να διαπιστώσει κάποιος με μια επίσκεψη στα λιγνιτωρυχεία της Κοζάνης, της Πτολεμαΐδας ή της Μεγαλόπολης Αρκαδίας. Ταυτόχρονα, ελλοχεύει ο κίνδυνος σημαντικού περιβαλλοντικού ατυχήματος και σχετικά πρόσφατη είναι η περίπτωση της καταστροφής εξέδρας υποθαλάσσιας εξόρυξης πετρελαίου της BP στο κόλπο του Μεξικού η οποία δημιούργησε μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή. Παρόμοιες περιβαλλοντικές καταστροφές έχουν δημιουργηθεί από θαλάσσια ατυχήματα πλοίων που μεταφέρουν πετρέλαιο.
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Α.Π.Ε.
Τα ενεργειακά οφέλη από τη χρήση των ΑΠΕ για μία χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία βασίζει την παραγωγή της σε ενέργεια και ενεργειακά προϊόντα στον εγχώριο μεν αλλά ρυπογόνο λιγνίτη και στο εισαγόμενο πετρέλαιο και φυσικό αέριο, είναι πολλά και συγκεκριμένα.
Η όποια εξάρτηση που υπάρχει από το εισαγόμενο πετρέλαιο και φυσικό αέριο μειώνεται με τη σταδιακή υποκατάστασή τους από εγχώριους ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους με αποτέλεσμα να μειώνεται η ενεργειακή εξάρτηση της χώρας. Η αυξημένη ενεργειακή εξάρτηση κάνει τη χώρα περισσότερο ανασφαλή, αλλά και ευάλωτη σε γεωπολιτικές αναταραχές και αλλαγές που συμβαίνουν καθημερινά.
Επομένως η υποκατάσταση των εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων με εγχώριους ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους βελτιώνει την ενεργειακή ανεξαρτησία και την ασφάλεια της χώρας. Ταυτόχρονα μειώνονται οι ανάγκες της ΔΕΗ για επενδύσεις σε νέες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρισμού από ορυκτά καύσιμα .
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Α.Π.Ε.
Η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συνεπάγεται πολλά κοινωνικά οφέλη που περιλαμβάνουν:
α) Τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για τη κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας και ενεργειακών προϊόντων από ΑΠΕ. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σήμερα όπου η ανεργία στη χώρα είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα.
β) Τη δημιουργία επιχειρήσεων αξιοποίησης των ΑΠΕ σε απομακρυσμένες περιοχές με λιγοστούς εναλλακτικούς τρόπους ανάπτυξης. Συνήθως η αξιοποίηση των ΑΠΕ γίνεται σε περιοχές μακριά των αστικών κέντρων της χώρας.
γ) Τη δημιουργία επιχειρήσεων παραγωγής, επεξεργασίας και τυποποίησης της βιομάζας για ενεργειακή χρήση σε περιοχές μακριά των αστικών κέντρων όπου απασχολούνται άτομα και όπου δεν υπάρχουν πολλοί εναλλακτικοί τρόποι απασχόλησης.
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Α.Π.Ε.
Η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η δημιουργία επιχειρήσεων στους τομείς αυτούς, προάγει την καινοτομία και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στον τομέα της ενέργειας.
Η δημιουργία επιχειρήσεων στον τομέα των Α.Π.Ε. συμβάλλει στην αύξηση της έρευνας στους τομείς αυτούς, στη δραστηριοποίηση περισσότερων επιστημόνων και μηχανικών στις νέες ενεργειακές τεχνολογίες και σε τελική ανάλυση στην αύξηση των καινοτομιών στον τομέα των ΑΠΕ.
Ταυτόχρονα η προώθηση των επενδύσεων στις νέες ενεργειακές τεχνολογίες έχει σαν αποτέλεσμα την τεχνολογική αναβάθμιση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας με τη δημιουργία σύγχρονων τεχνολογικά εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ.
Συνεπώς, η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει πολλαπλά οφέλη σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Δεδομένου ότι τα μειονεκτήματα από τη χρήση των ΑΠΕ είναι ελάχιστα, αποτελεί μονόδρομο σήμερα η περαιτέρω ανάπτυξη τους στην Ελλάδα. Απομένει μόνο να βρεθεί η άριστη κατανομή των βαρών που θα επωμισθούν οι διάφορες κοινωνικές ομάδες τουλάχιστον για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται οικονομική στήριξη από την πολιτεία για την προώθηση ορισμένων νέων ενεργειακών τεχνολογιών.
Τα κύρια πλεονεκτήματα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), είναι τα εξής:
- Είναι πρακτικά ανεξάντλητες πηγές ενέργειας και συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από εξαντλήσιμους συμβατικούς ενεργειακούς πόρους
- Είναι εγχώριες πηγές ενέργειας και συνεισφέρουν στην ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτητοποίησης και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού σε εθνικό επίπεδο
-Είναι διάσπαρτες γεωγραφικά και οδηγούν στην αποκέντρωση του ενεργειακού συστήματος, δίνοντας τη δυνατότητα κάλυψης των ενεργειακών αναγκών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ανακουφίζοντας έτσι τα συστήματα υποδομής και μειώνοντας τις απώλειες από τη μεταφορά ενέργειας
-Προσφέρουν τη δυνατότητα ορθολογικής αξιοποίησης των ενεργειακών πόρων, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα των ενεργειακών αναγκών των χρηστών (π.χ. ηλιακή ενέργεια για θερμότητα χαμηλών θερμοκρασιών, αιολική ενέργεια για ηλεκτροπαραγωγή)
-Έχουν συνήθως χαμηλό λειτουργικό κόστος που δεν επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας και ειδικότερα των τιμών των συμβατικών καυσίμων
-Οι εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης των ΑΠΕ έχουν σχεδιαστεί για να καλύπτουν τις ανάγκες των χρηστών και σε μικρή κλίμακα εφαρμογών ή σε μεγάλη κλίμακα, αντίστοιχα, έχουν μικρή διάρκεια κατασκευής, επιτρέποντας έτσι τη γρήγορη ανταπόκριση της προσφοράς προς τη ζήτηση ενέργειας
-Οι επενδύσεις των ΑΠΕ είναι εντάσεως εργασίας, δημιουργώντας σημαντικό αριθμό νέων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο
-Μπορούν να αποτελέσουν σε πολλές περιπτώσεις πυρήνα για την αναζωογόνηση οικονομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένων περιοχών και πόλο για την τοπική ανάπτυξη, με την προώθηση ανάλογων επενδύσεων (π.χ. θερμοκηπιακές καλλιέργειες με τη χρήση γεωθερμικής ενέργειας)
-Είναι φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο και η αξιοποίησή τους είναι γενικά αποδεκτή από το κοινό
Το πυρηνικό δυστύχημα του Τσερνόμπιλ έλαβε χώρα στις 26 Απριλίου του 1986, στον αντιδραστήρα αρ. 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ της Σοβιετικής Ένωσης, ο οποίος σήμερα βρίσκεται σε εδάφη της Ουκρανίας.
Το ατύχημα ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία.
Από το ατύχημα πέθαναν επιτόπου 2 από τους εργάτες του σταθμού. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004.
Επιπλέον, υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν, με χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιμία να συνδέονται με το ατύχημα.
Η καταστροφή που προκάλεσε το ατύχημα φάνηκε από τις μετέπειτα συνέπειες του: ο χώρος εκκενώθηκε, έγινε μια μεγάλη διαρροή ραδιενέργειας, πολλοί άνθρωποι εκτέθηκαν σε ραδιενέργεια και εργάτες εγκατέλειψαν τον τόπο εργασίας τους.
Τα Μέσα Ενημέρωσης αργότερα αναφέρθηκαν στο περιστατικό ως μια καταστροφή ευρείας κλίμακας, αναφερόμενα σε αυτό ως πυρηνικό ατύχημα και επίσης εκτίμησαν ότι η ζημιά που προκλήθηκε στο Τσέρνομπιλ είχε καταστροφικές συνέπειες και για την υπόλοιπη Ευρώπη.
Τι ακριβώς συνέβη στη Φουκουσίμα 17 Σεπτεμβρίου 2021
Χρειάστηκε να περάσουν δύο ολόκληροι μήνες από την έναρξη της πυρηνικής κρίσης στη Φουκουσίμα, για να παραδεχθεί τελικά η διαχειρίστρια εταιρία Tepco ότι η μερική τήξη του πυρήνα στον αντιδραστήρα 1 επήλθε μόλις 5 ώρες μετά το σεισμό και το τσουνάμι της 11ης Μαρτίου 2011, ενώ ακολούθησε ολική τήξη του πυρήνα 16 ώρες αργότερα. Η κατάσταση στον πυρηνικό σταθμό Φουκουσίμα κατατάσσεται σήμερα στα ανώτερα επίπεδα της κλίμακας από πλευράς επιπτώσεων.
Η πυρηνική κρίση στην Ιαπωνία είναι χειρότερη από αυτή του Three Mile Island. Τόσο η Ιαπωνική όσο και η Γαλλική αρχή για την πυρηνική ασφάλεια επιβεβαιώνουν ότι η διαρροή ραδιενέργειας ήταν σημαντική. Η Γαλλική αρχή για τα πυρηνικά (ASN) βαθμολογεί το ατύχημα με 5 ή 6 στη Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών και Ραδιενεργών Περιστατικών INES (International Nuclear and Radiological Events), αντί για 4 όπως είχε αρχικά ανακοινωθεί. Ως κατηγορία 5 χαρακτηρίζεται ένα ατύχημα με «τοπικές επιπτώσεις» (local consequences) ενώ 6 ένα ατύχημα με ευρύτερες επιπτώσεις» (wider consequences). Το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, ήταν επιπέδου 7, «πολύ σοβαρό ατύχημα» (major accident) και το σοβαρότερο στην ιστορία της πυρηνικής ενέργειας.
Τι συνέβη στη Φουκουσίμα
Όλα άρχισαν την Παρασκευή 11 Μαρτίου 2011, όταν ο Εγκέλαδος χτύπησε περίπου 70 χιλιόµετρα βορειοανατολικά των ακτών της Ιαπωνίας, µε έναν από τους πέντε ισχυρότερους σεισµούς που έχουν µετρηθεί στη σύγχρονη εποχή, µεγέθους 9 βαθµών της κλίµακας Ρίχτερ. Ο σεισµός πυροδότησε ένα πανίσχυρο τσουνάµι, µε κύµατα που έφτασαν σε ύψος τα 40,5 µέτρα και σάρωσαν τα πάντα στο πέρασµά τους. ∆εκαέξι χιλιάδες Ιάπωνες έχασαν τη ζωή τους, 6.000 τραυµατίστηκαν, 3.500 συνεχίζουν να αγνοούνται. ∆ρόµοι, λιµάνια και σιδηροδροµικές γραµµές υπέστησαν τεράστιες ζηµιές, φωτιές ξέσπασαν σε πολλές περιοχές, ένα φράγµα κατέρρευσε. Περίπου 4,4 εκατοµµύρια νοικοκυριά έµειναν χωρίς ηλεκτρικό και 1,5 εκατοµµύριο χωρίς νερό.
Το χειρότερο όµως ήταν ότι «ξύπνησε» η πυρηνική απειλή. Το τσουνάµι προκάλεσε σοβαρές ζημιές στον πυρηνικό σταθµό Φουκουσίµα Νταΐτσι και ξεκίνησε µια µάχη µε τον χρόνο για να αποφευχθεί η τήξη τριών από τους επτά πυρηνικούς αντιδραστήρες του. Η µόλυνση τελικά περιορίστηκε αλλά δεν αποφεύχθηκε: η ραδιενέργεια που εκλύθηκε ήταν ανάλογη ενός Τσερνόµπιλ και εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες εκκένωσαν την περιοχή σε ακτίνα 80 χιλιοµέτρων.
Η πιο ακριβή φυσική καταστροφή όλων των εποχών, µε κόστος 181 δισ. ευρώ, συντελέστηκε σε λίγα 24ωρα.
Τον περασμένο Οκτώβριο εμπειρογνώμονες της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενεργείας μετέβησαν στην Ιαπωνία για να βοηθήσουν στον καθαρισμό εκτεταμένων περιοχών γύρω από τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα που έχουν μολυνθεί από τη ραδιενέργεια. Συγκεκριμένα, ομάδα 12 διεθνών εμπειρογνωμόνων και μελών της ΙΑΕΑ με επικεφαλής τον Χουάν Κάρλος Λεντίχο, υπεύθυνο για την προστασία από τη ραδιενέργεια στο συμβούλιο πυρηνικής ασφαλείας της Ισπανίας, επισκέφθηκαν την Ιαπωνία από τις 7 ως τις 15 Οκτωβρίου, ανταποκρινόμενοι σε σχετικό αίτημα των ιαπωνικών αρχών.
Η παρέμβαση της ΙΑΕΑ, αποτελεί ένδειξη της δυσκολίας του έργου καθαρισμού της περιοχής γύρω από τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα. Ο διευθυντής της ΙΑΕΑ Γιουκίγια Αμάνο δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι η Ιαπωνία «δεν έχει τόση εμπειρία» για να φέρει σε πέρας το έργο αυτό.
Σύμφωνα με το ιαπωνικό υπουργείο Περιβάλλοντος, η έκταση των μολυσμένων περιοχών μπορεί να φθάνει τα 2.400 τετρ.χλμ.
Δέκα µήνες µετά το ατύχημα, οι Ιάπωνες, οπλισµένοι µε αποφασιστικότητα και µια έκτακτη χρηµατοδότηση ύψους 120 δισ. ευρώ, έχουν ήδη αποκαταστήσει τα δύο τρίτα των ζηµιών.
Η… ανασφάλεια των πυρηνικών αντιδραστήρων
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της εταιρίας, οι θερμοκρασίες στο εσωτερικό του αντιδραστήρα 1 έφτασαν τους 2.800°C, το καύσιμο έλιωσε και συγκεντρώθηκε στον πυθμένα του δοχείου πίεσης όπου δημιουργήθηκαν ρωγμές. Ως αποτέλεσμα, η ραδιενέργεια που διέρρευσε από τον πυρήνα εξαπλώθηκε στο έδαφος και τη θάλασσα με το νερό ψύξης.
«Η καθυστέρηση στην εξακρίβωση του τι ακριβώς συνέβη στον αντιδραστήρα μετά το σεισμό και το τσουνάμι, καταδεικνύει για άλλη μία φορά την πλήρη αποτυχία της πυρηνικής βιομηχανίας να αντιμετωπίσει τη σοβαρότητα της κατάστασης και τους εγγενείς κινδύνους που κρύβει η πυρηνική ενέργεια. Η Tepco έπρεπε να γνωρίζει ότι το νερό που αντλήθηκε στον αντιδραστήρα 1 θα ρυπαινόταν με υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας. Είναι εξοργιστικό το γεγονός ότι η εταιρία δεν έκανε περισσότερα ώστε να αποφευχθεί η διαρροή τεράστιων ποσοτήτων ραδιενεργού νερού στη θάλασσα. Το αποτέλεσμα είναι ότι ραδιενεργός ρύπανση με μακρά διάρκεια ζωής έχει εξαπλωθεί στην ανατολική ακτή της Ιαπωνίας, εκθέτοντας σε σοβαρούς και μακροχρόνιους κινδύνους το θαλάσσιο περιβάλλον», δήλωσε ο Jan Beránek, υπεύθυνος της εκστρατείας ενάντια στα πυρηνικά της Διεθνούς Greenpeace.
Επιστήμονες της Greenpeace μετρούν τη ραδιενέργεια στο Namie, 30 χιλιόμετρα από το πυρηνικό εργοστάσιο Fukushima Daiichi, στις 26 Μαρτίου 2011. (φωτ. Christian ijlund / Greenpeace)
«Η πυρηνική βιομηχανία ισχυριζόταν ότι περιστατικά όπως αυτό στη Φουκουσίμα δε θα μπορούσαν να συμβούν σε αυτό τον τύπο αντιδραστήρα, έπειτα από την εμπειρία που συγκεντρώθηκε από προηγούμενα περιστατικά. Οι ιαπωνικές αρχές καθυστέρησαν πάρα πολύ να παραδεχθούν ότι έκαναν λάθος. Εν όψει των νέων παραδοχών της Tepco, καταρρέουν οι ισχυρισμοί της πυρηνικής βιομηχανίας για την ασφάλεια των πυρηνικών αντιδραστήρων. Είναι σαφές πλέον ότι δε μπορούμε να εναποθέτουμε την ασφάλειά μας και τη δημόσια υγεία στα χέρια της πυρηνικής βιομηχανίας», συμπλήρωσε ο Beránek.
Τι έφταιξε;
Ερωτήματα του τύπου: «Φταίει η Ιαπωνία για το ατύχημα;» ή «Μήπως το ατύχημα συνέβη επειδή οι αντιδραστήρες είναι παλαιοί ή κατασκευασμένοι με χαμηλές προδιαγραφές σε μία σεισμογενή ζώνη;» είναι λογικό να προκύπτουν μετά από ένα τέτοιο ατύχημα. Πριν καταλογίσουμε ευθύνες, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η πυρηνική τεχνολογία είναι επικίνδυνη από τη φύση της, σχετίζεται με αναπόφευκτους κινδύνους ενώ τα ατυχήματα είναι πολύ σοβαρά και με μακροχρόνιες επιπτώσεις. Η πυρηνική ενέργεια θα είναι πάντα επιρρεπής σε ατυχήματα που σχετίζονται με ανθρώπινο λάθος, αστοχία στο σχεδιασμό και φυσικές καταστροφές. Υπάρχουν πολύ καλύτερες, πιο ασφαλείς, οικονομικές και αξιόπιστες λύσεις. Η πυρηνική ενέργεια απλά δεν αξίζει το ρίσκο.
Παρά το γεγονός ότι η Ιαπωνία διαθέτει μερικούς από τους καλύτερους μηχανικούς και πυρηνικούς επιστήμονες στον κόσμο και παρά το ότι οι αντιδραστήρες της πιστεύεται ότι είναι σχεδιασμένοι να αντέχουν στους σεισμούς, το ατύχημα δεν απεφεύχθη. Ωστόσο, οι κανονισμοί σχετικά με την επιλογή τοποθεσίας ενός πυρηνικού σταθμού έχουν αλλάξει από τότε που κατασκευάστηκε ο Φουκουσίμα.
Θυμίζουμε ότι η Ιαπωνία έχει 54 αντιδραστήρες σε 18 πυρηνικούς σταθμούς. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς είναι 47.000MW που για το 2010 κάλυψε το 29% της ηλεκτροπαραγωγής.
Τέσσερις πυρηνικοί σταθμοί είναι εγκατεστημένοι στην ανατολική όχθη κοντά στο επίκεντρο του σεισμού: Οναγκάβα (3 αντιδραστήρες), Φουκουσίμα-Νταΐτσι (6 αντιδραστήρες), Φουκουσίμα Νταΐνι (4 αντιδραστήρες) και Τοκάι (1 αντιδραστήρας). Αυτοί οι αντιδραστήρες χρησιμοποιούν τεχνολογία ζέοντος ύδατος (Boiling Water Reactors) και τέθηκαν σε λειτουργία στις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Ο πλησιέστερος σταθμός είναι ο Κασιβαζάκι-Καρίβα (7 αντιδραστήρες) που βρίσκεται στην αντίπερα όχθη (δυτική) της νήσου Χονσού (το μεγαλύτερο νησί της Ιαπωνίας – σε αυτό βρίσκεται το Τόκιο). Υπάρχουν πολλοί πυρηνικοί σταθμοί με παρόμοια τεχνολογία σε Ευρώπη και Αμερική.
Σημειώνουμε ότι από τους συνολικά 54 πυρηνικούς αντιδραστήρες της Ιαπωνίας, μόνο δέκα βρίσκονται τώρα σε λειτουργία.
Κύριες μορφές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι κύριες μορφές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ( Φωτοβολταϊκά , Ανεμογενήτριες , γεοθερμία , υδραυλική ενέργεια )
1. Ηλιακή ενέργεια
Η οικονομικότητα της χρήσης ηλιακών συστημάτων για την υποκατάσταση ηλεκτρικής ενέργειας είναι αναμφισβήτητη. Η ηλιακή ενέργεια αξιοποιείται με τεχνολογίες που εκμεταλλεύονται και τη θερμότητα και τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα του ήλιου. Οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας είναι:
- α) ενεργειακά ηλιακά συστήματα. Μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε θερμότητα, υποκαθιστώντας συνήθως ενεργειακές πηγές, όπως το πετρέλαιο,
- β) παθητικά ηλιακά και υβριδικά συστήματα. Αφορούν κατάλληλες αρχιτεκτονικές λύσεις και χρησιμοποίηση τέτοιων δομικών υλικών που μεγιστοποιούν την απευθείας εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας για θέρμανση, ψύξη ή φωτισμό. Το δυναμικό της Ελλάδας για την εφαρμογή παθητικών συστημάτων και τεχνικών βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής είναι μεγάλο, λόγω της μεγάλης ηλιοφάνειας και του ήπιου κλίματος, που συντελούν στη δημιουργία θερμικής άνεσης με απλές και οικονομικές μεθόδους. Η οικονομική βιωσιμότητα των παθητικών συστημάτων οφείλεται επιπλέον στο γεγονός ότι στη χώρα μας υπάρχει μεγάλη κατανάλωση σε καύσιμα, τόσο για θέρμανση, όσο και για ηλεκτρισμό, με αντίστοιχη αύξηση των εκπομπών CΟ2 στην ατμόσφαιρα.
- γ) Φωτοβολταϊκά ηλιακά συστήματα. Μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια άμεσα σε ηλεκτρική ενέργεια. Τα μεγαλύτερα φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν εγκατασταθεί στη χώρα μας από τη ΔΕΗ. Οι εφαρμογές αυτές αφορούν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για τα νησιά και την ηλεκτροδότηση μικρών χωριών. Μεγάλο πλήθος φωτοβολταϊκών συστημάτων, πάνω από 350, μικρότερης
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ
όμως ισχύος, έχει εγκαταστήσει η υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού. Ένα ακόμα μεγαλύτερο πλήθος έχει εγκατασταθεί από ιδιώτες για ηλεκτροδότηση εξοχικών κατοικιών, μικρών ξενοδοχειακών μονάδων, μοναστηριών κ.λπ. Οι εγκαταστάσεις αυτές έχουν γίνει χωρίς καμιά οικονομική ενίσχυση από το κράτος.
2. Αιολική ενέργεια
Είναι η κινητική ενέργεια που παράγεται από τη δύναμη του ανέμου και μετατρέπεται σε μηχανική ή ηλεκτρική ενέργεια. Η χώρα μας βρίσκεται στην εύκρατη ζώνη, όπου επικρατεί άριστη ανεμολογική κατάσταση, ενώ η διαμόρφωση του εδάφους είναι ευνοϊκή για την αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας. Το αιολικό δυναμικό της Ελλάδας είναι από τα καλύτερα της Ευρώπης. Το συνολικό εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό της χώρας μπορεί να καλύψει ένα μεγάλο μέρος των ηλεκτρικών αναγκών της και ιδιαίτερα αυτές των νησιών.
Η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια περίπου σαν μια προσπάθεια καταγραφής του ανέμου και εκτίμησης του αιολικού δυναμικού από τη ΔΕΗ. Σοβαρή εξέλιξη στο θέμα σημειώθηκε κατά την τριετία 1991-93, όταν η ΔΕΗ έθεσε σε λειτουργία μεγάλα αιολικά πάρκα. Σήμερα το 88% των αιολικών εγκαταστάσεων ανήκουν στην ίδια τη ΔΕΗ. Το υπόλοιπο ανήκει στον ΟΤΕ, σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και μόλις ένα μικρό ποσοστό σε ιδιώτες. Το κόστος της αιολικής ενέργειας εξαρτάται από 3 βασικούς παράγοντες: το συνολικό κόστος του έργου, το κόστος λειτουργίας και συντήρησης και την ετήσια ενέργεια που παράγεται. Η τελευταία αυτή εξαρτάται από τις ανεμολογικές συνθήκες που επικρατούν στη θέση εγκατάστασης.
3. Γεωθερμία
Τα γεωθερμικά ρευστά, εκτός από τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, μπορούν να αξιοποιηθούν και για ενεργειακούς σκοπούς. Η γεωθερμική ενέργεια είναι μια ήπια και σχετικά ανανεώσιμη ενεργειακή πηγή, που με τα σημερινά τεχνολογικά δεδομένα μπορεί να καλύψει σημαντικό ποσοστό από τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας.
Οι δυνατότητες ενεργειακής αξιοποίησης των γεωθερμικών ρευστών δεν είναι πολύ γνωστές στους κατοίκους πολλών περιοχών της Ελλάδας. Εξαιρείται η χρησιμοποίηση γεωθερμικών ρευστών για τη θέρμανση θερμοκηπίων, εφαρμογή σχετικά διαδεδομένη στη χώρα μας, ιδιαίτερα σε περιοχές της βόρειας Ελλάδας και σε νησιά του βορείου Αιγαίου, όπου έχουν εγκατασταθεί πάνω από 150 στρέμματα γεωθερμικών θερμοκηπίων.
Άλλες εφαρμογές εκτός από τη χρήση της γεωθερμικής ενέργειας στη θέρμανση των θερμοκηπίων είναι η τηλεθέρμανση, οι ιχθυοκαλλιέργειες, η ξήρανση αγροτικών προϊόντων, η αφαλάτωση νερού (θαλασσινού ή ακόμα και γεωθερμικού) και άλλες.
4. Υδραυλική ενέργεια
Αξιοποιεί τις υδατοπτώσεις με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή και το μετασχηματισμό της σε απολήψιμη μηχανική ενέργεια. 'Εχοντας υπόψη τα σημαντικά υδροενεργειακά πλεονεκτήματα της Ελλάδας, εκατοντάδες θέσεις διάσπαρτες στην ελληνική επικράτεια περιμένουν την εγκατάσταση μικρών υδροηλεκτρικών έργων, στην κατεύθυνση αξιοποίησης του τοπικού ανανεώσιμου δυναμικού.
Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, το θεωρητικό υδροδυναμικό της χώρας είναι της τάξης των δεκάδων δισεκατομμυρίων κιλοβατώρων ανά έτος και είναι δυνατή η εγκατάσταση εκατοντάδων μικρών υδροηλεκτρικών έργων σε μικρά ή μεγάλα υδατορεύματα που θα αξιοποιούν ένα μέρος από το συνολικό αναξιοποίητο ελληνικό μικροϋδροηλεκτρικό δυναμικό. Επισημαίνεται η υπεροχή των μικροϋδροενεργειακών προσόντων, κυρίως του ορεινού τόξου της Ηπείρου - Μακεδονίας - Θράκης και της οροσειράς της Πίνδου, που αρχίζει από τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία και φτάνει μέχρι τη Στερεά, αλλά και οι μεγάλες δυνατότητες των ορεινών όγκων της Πελοποννήσου και της Κρήτης.
5. Βιομάζα
Είναι αποτέλεσμα της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας, που μετασχηματίζει την ηλιακή ενέργεια με μια σειρά διεργασιών των φυτικών οργανισμών χερσαίας ή υδρόβιας προέλευσης. Δύο είναι οι μορφές της βιομάζας: κάθε είδους υπολείμματα φυτικής ή ζωικής προέλευσης και βιομάζα που προέρχεται από φυτά που καλλιεργούνται για το σκοπό αυτό (ενεργειακές καλλιέργειες).
Τα υπολείμματα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
- α. Υπολείμματα που παραμένουν στο χωράφι ή στο δάσος μετά την απόληψη του κυρίου προϊόντος, όπως είναι η καλαμιά των σιτηρών, τα στελέχη του βαμβακιού, τα κλαδιά που μένουν στο δάσος μετά τη λήψη της ξυλείας κ.ά.
- β. Υπολείμματα που παραμένουν στα εργοστάσια επεξεργασίας των γεωργικών και δασικών προϊόντων, όπως το πυρηνόξυλο, το πριονίδι από τα πριστήρια ξυλείας κ.ά. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα σκουπίδια των πόλεων, που κατά ένα μεγάλο ποσοστό αποτελούνται από υπολείμματα βιομάζας. Στην Ελλάδα, η αξιοποίηση των υπολειμμάτων (άχυρου, βαμβακοστελεχών, δασικών υπολειμμάτων κ.ά.) για την παραγωγή ενέργειας θα μπορούσε να εξοικονομήσει 1,6 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου πετρελαίου. Ενώ σήμερα η βιομάζα καλύπτει το 5% μόνο των ενεργειακών αναγκών της χώρας, με την αξιοποίηση των γεωργικών και δασικών υπολειμμάτων το ποσοστό θα ανερχόταν στο 13%. Η αξιοποίηση επομένως των γεωργικών και δασικών υπολειμμάτων που μένουν στα χωράφια και στα δάση, μπορεί να εξασφαλίσει τριπλάσια ενέργεια από ό,τι μας δίνουν σήμερα όλα τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια της χώρας.
Η ποσότητα όμως της βιομάζας από υπολείμματα είναι οπωσδήποτε περιορισμένη, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε ελληνικό επίπεδο. Από την άλλη μεριά, εκεί που υπάρχουν τεράστια περιθώρια είναι στην αξιοποίηση των "ενεργειακών καλλιεργειών" και γενικότερα των φυτών βιομάζας. Αναφέρθηκε ήδη ότι 200 εκατομμύρια στρέμματα παραμένουν κάθε χρόνο σε αγρανάπαυση στην Ε.Ε., ενώ σημαντικές εκτάσεις καλλιεργούνται και τα προϊόντα τους καταλήγουν σε χωματερές. Όλες αυτές οι εκτάσεις θα μπορούσαν άνετα να αξιοποιηθούν με τα παραπάνω φυτά.
Οι ενεργειακές καλλιέργειες είναι φυτά που καλλιεργούνται για την παραγωγή υγρών, αερίων ή και στερεών καυσίμων. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις καλλιέργειας ζαχαροκάλαμου στη Βραζιλία, αραβόσιτου στις Η.Π.Α., ζαχαρότευτλων στη Γαλλία και ελαιοκράμβης σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες για την παραγωγή υγρών καυσίμων (Πιν. 9-1).
3. Γεωθερμία
Τα γεωθερμικά ρευστά, εκτός από τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, μπορούν να αξιοποιηθούν και για ενεργειακούς σκοπούς. Η γεωθερμική ενέργεια είναι μια ήπια και σχετικά ανανεώσιμη ενεργειακή πηγή, που με τα σημερινά τεχνολογικά δεδομένα μπορεί να καλύψει σημαντικό ποσοστό από τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας.
Οι δυνατότητες ενεργειακής αξιοποίησης των γεωθερμικών ρευστών δεν είναι πολύ γνωστές στους κατοίκους πολλών περιοχών της Ελλάδας. Εξαιρείται η χρησιμοποίηση γεωθερμικών ρευστών για τη θέρμανση θερμοκηπίων, εφαρμογή σχετικά διαδεδομένη στη χώρα μας, ιδιαίτερα σε περιοχές της βόρειας Ελλάδας και σε νησιά του βορείου Αιγαίου, όπου έχουν εγκατασταθεί πάνω από 150 στρέμματα γεωθερμικών θερμοκηπίων.
Άλλες εφαρμογές εκτός από τη χρήση της γεωθερμικής ενέργειας στη θέρμανση των θερμοκηπίων είναι η τηλεθέρμανση, οι ιχθυοκαλλιέργειες, η ξήρανση αγροτικών προϊόντων, η αφαλάτωση νερού (θαλασσινού ή ακόμα και γεωθερμικού) και άλλες.
4. Υδραυλική ενέργεια
Αξιοποιεί τις υδατοπτώσεις με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή και το μετασχηματισμό της σε απολήψιμη μηχανική ενέργεια. 'Εχοντας υπόψη τα σημαντικά υδροενεργειακά πλεονεκτήματα της Ελλάδας, εκατοντάδες θέσεις διάσπαρτες στην ελληνική επικράτεια περιμένουν την εγκατάσταση μικρών υδροηλεκτρικών έργων, στην κατεύθυνση αξιοποίησης του τοπικού ανανεώσιμου δυναμικού.
Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, το θεωρητικό υδροδυναμικό της χώρας είναι της τάξης των δεκάδων δισεκατομμυρίων κιλοβατώρων ανά έτος και είναι δυνατή η εγκατάσταση εκατοντάδων μικρών υδροηλεκτρικών έργων σε μικρά ή μεγάλα υδατορεύματα που θα αξιοποιούν ένα μέρος από το συνολικό αναξιοποίητο ελληνικό μικροϋδροηλεκτρικό δυναμικό. Επισημαίνεται η υπεροχή των μικροϋδροενεργειακών προσόντων, κυρίως του ορεινού τόξου της Ηπείρου - Μακεδονίας - Θράκης και της οροσειράς της Πίνδου, που αρχίζει από τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία και φτάνει μέχρι τη Στερεά, αλλά και οι μεγάλες δυνατότητες των ορεινών όγκων της Πελοποννήσου και της Κρήτης.
5. Βιομάζα
Είναι αποτέλεσμα της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας, που μετασχηματίζει την ηλιακή ενέργεια με μια σειρά διεργασιών των φυτικών οργανισμών χερσαίας ή υδρόβιας προέλευσης. Δύο είναι οι μορφές της βιομάζας: κάθε είδους υπολείμματα φυτικής ή ζωικής προέλευσης και βιομάζα που προέρχεται από φυτά που καλλιεργούνται για το σκοπό αυτό (ενεργειακές καλλιέργειες).
Τα υπολείμματα διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
- α. Υπολείμματα που παραμένουν στο χωράφι ή στο δάσος μετά την απόληψη του κυρίου προϊόντος, όπως είναι η καλαμιά των σιτηρών, τα στελέχη του βαμβακιού, τα κλαδιά που μένουν στο δάσος μετά τη λήψη της ξυλείας κ.ά.
- β. Υπολείμματα που παραμένουν στα εργοστάσια επεξεργασίας των γεωργικών και δασικών προϊόντων, όπως το πυρηνόξυλο, το πριονίδι από τα πριστήρια ξυλείας κ.ά. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα σκουπίδια των πόλεων, που κατά ένα μεγάλο ποσοστό αποτελούνται από υπολείμματα βιομάζας. Στην Ελλάδα, η αξιοποίηση των υπολειμμάτων (άχυρου, βαμβακοστελεχών, δασικών υπολειμμάτων κ.ά.) για την παραγωγή ενέργειας θα μπορούσε να εξοικονομήσει 1,6 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου πετρελαίου. Ενώ σήμερα η βιομάζα καλύπτει το 5% μόνο των ενεργειακών αναγκών της χώρας, με την αξιοποίηση των γεωργικών και δασικών υπολειμμάτων το ποσοστό θα ανερχόταν στο 13%. Η αξιοποίηση επομένως των γεωργικών και δασικών υπολειμμάτων που μένουν στα χωράφια και στα δάση, μπορεί να εξασφαλίσει τριπλάσια ενέργεια από ό,τι μας δίνουν σήμερα όλα τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια της χώρας.
Η ποσότητα όμως της βιομάζας από υπολείμματα είναι οπωσδήποτε περιορισμένη, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε ελληνικό επίπεδο. Από την άλλη μεριά, εκεί που υπάρχουν τεράστια περιθώρια είναι στην αξιοποίηση των "ενεργειακών καλλιεργειών" και γενικότερα των φυτών βιομάζας. Αναφέρθηκε ήδη ότι 200 εκατομμύρια στρέμματα παραμένουν κάθε χρόνο σε αγρανάπαυση στην Ε.Ε., ενώ σημαντικές εκτάσεις καλλιεργούνται και τα προϊόντα τους καταλήγουν σε χωματερές. Όλες αυτές οι εκτάσεις θα μπορούσαν άνετα να αξιοποιηθούν με τα παραπάνω φυτά.
Οι ενεργειακές καλλιέργειες είναι φυτά που καλλιεργούνται για την παραγωγή υγρών, αερίων ή και στερεών καυσίμων. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις καλλιέργειας ζαχαροκάλαμου στη Βραζιλία, αραβόσιτου στις Η.Π.Α., ζαχαρότευτλων στη Γαλλία και ελαιοκράμβης σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες για την παραγωγή υγρών καυσίμων (Πιν. 9-1).
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Πίνακας 9-1
Πηγή: Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Κ.Α.Π.Ε.) Εκτός από τα παραπάνω τόσο στην Ευρώπη, όσο και παγκόσμια, εξετάζονται και δοκιμάζονται και πολλά άλλα φυτά, όπως το γλυκό σόργο (για παραγωγή αλκοόλης από τα στελέχη του), ο μίσχανθος (για παραγωγή ενέργειας, κατασκευή μοριοσανίδων και ίσως παρασκευή χαρτοπολτού), η αγριοαγκινάρα, το καλάμι (ενεργειακό φυτό, μοριοσανίδες και χαρτοπολτός) κ.ά. (Εικ. 9-4, 9-5, 9-6). |
Η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την παραγωγή θερμότητος, ηλεκτρισμού και καυσίμων οχημάτων γνωρίζει σήμερα αλματώδη ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δημιουργεί πολλά οφέλη τα οποία μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε περιβαλλοντικά, ενεργειακά, οικονομικά, τεχνολογικά και κοινωνικά.
Συνήθως η χρήση και η εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών έχει θετικές, αλλά και αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς της κοινωνίας. Ενδεικτικά, η χρήση των τεχνολογιών του αυτοματισμού και της ρομποτικής σε διάφορες εφαρμογές, εκτός από τις θετικές συνέπειες, έχει και αρνητικές καθώς καταστρέφει κάποιες θέσεις εργασίας, οι οποίες πριν την εισαγωγή των τεχνολογιών αυτών ήταν απαραίτητες για τη πραγματοποίηση κάποιων εργασιών. Η εκμηχάνιση των πρώτων μονάδων κλωστοϋφαντουργίας στην Αγγλία της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης, είχε σαν αποτέλεσμα την υποκατάσταση πολλών χειρώνακτα εργαζομένων από μηχανές με συνέπεια την ανάπτυξη την εποχή αυτή του κινήματος των Λουδιτών. Τις τελευταίες δεκαετίες γνωρίσαμε την επανάσταση της πληροφορικής και του διαδικτύου, οι οποίες είχαν σαν αποτέλεσμα τη κατάργηση πολλών θέσεων εργασίας που προηγουμένως απαιτούντο για την επεξεργασία των πληροφοριών και για την επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων, μηχανών και επιχειρήσεων.Όμως η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε αντιδιαστολή με τη χρήση των ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής ενέργειας, έχει κατά κύριο λόγο θετικές συνέπειες όπως παρουσιάζεται στη συνέχεια.
Επισκόπηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προέρχονται από φυσικές και ουσιαστικά ανεξάντλητες πηγές όπως ο ήλιος, ο άνεμος, το νερό και τα φυτά. Οποιαδήποτε πηγή ενέργειας θεωρείται «ανανεώσιμη» δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ή να εξαντληθεί και πρέπει να ανανεώνεται συχνά (εντός του μέσου όρου της ανθρώπινης ζωής) και φυσικά.
Επιπλέον, η ανανεώσιμη ενέργεια δεν είναι το ίδιο πράγμα με την καθαρή ή την πράσινη ενέργεια. Ενώ πολλές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θεωρούνται καθαρή ενέργεια, αυτός ο όρος αναφέρεται συγκεκριμένα στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μιας πηγής ενέργειας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πυρηνική ενέργεια μπορεί να θεωρηθεί, σε ορισμένους κύκλους, καθαρή (αλλά όχι πράσινη).
Η πράσινη ενέργεια είναι στην πραγματικότητα ένα υποσύνολο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που αντιπροσωπεύει τους πιο ωφέλιμους πόρους για το περιβάλλον. Περιλαμβάνει:
- Ηλιακή ενέργεια
- Αιολική ενέργεια
- Γεωθερμική ενέργεια
- Ενέργεια βιοαερίου
- Ενέργεια βιομάζας
- Υδροηλεκτρική ενέργεια χαμηλής πρόσκρουσης
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που δεν θεωρούνται πράσινες περιλαμβάνουν:
- Υδροηλεκτρική ενέργεια μεγάλης κλίμακας
- Ενέργεια από την καύση στερεών αποβλήτων
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μειώνουν το αποτύπωμα άνθρακα
Όλοι γνωρίζουμε καλύτερα πώς οι ενέργειές μας επηρεάζουν το περιβάλλον. Είναι κάτι περισσότερο από καλαμάκια και θαλάσσιες χελώνες. Από τα ρούχα που αγοράζουμε και το φαγητό που τρώμε μέχρι τον ηλεκτρισμό που τροφοδοτεί την οικογενειακή βραδιά ταινιών, σχεδόν κάθε επιλογή που κάνουμε επηρεάζει το περιβάλλον. Απλώς μπορεί να μην το γνωρίζουμε.
Αυτές οι καθημερινές αποφάσεις συνθέτουν το αποτύπωμα άνθρακα, μια μέτρηση που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Όπως ίσως μαντέψατε, η χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο σπίτι σας μειώνει το αποτύπωμα άνθρακα «αντισταθμίζοντας» ή αντικαθιστώντας την ανάγκη για εκπομπές ορυκτών καυσίμων με πηγές ενέργειας μηδενικών εκπομπών όπως ο άνεμος και η ηλιακή ενέργεια.
Έτσι, η επανεξέταση της πηγής ενέργειας του σπιτιού σας είναι ένας σημαντικός τρόπος για να μειώσετε το αποτύπωμα άνθρακα.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μειώνουν τους επιβλαβείς ατμοσφαιρικούς ρύπουςΌταν τα ορυκτά καύσιμα καίγονται για τη δημιουργία ηλεκτρικής ενέργειας, αντιδρούν με το οξυγόνο για να σχηματίσουν οξείδιο του αζώτου ή NOx, ένα επικίνδυνο αέριο του θερμοκηπίου. Όχι μόνο το αέριο μπορεί να δημιουργήσει αιθαλομίχλη και όξινη βροχή, αλλά αντιδρά χημικά και παράγει όζον στο επίπεδο του εδάφους, έναν επιβλαβή ατμοσφαιρικό ρύπο. Το στρατοσφαιρικό όζο, γνωστό ως στρώμα του όζοντος, μας προστατεύει από τις επιβλαβείς ακτίνες UV που εκπέμπονται από τον ήλιο. Ωστόσο, το επίγειο ή το τροποσφαιρικό όζον μπορεί να προκαλέσει μια ποικιλία προβλημάτων υγείας, όπως:
- Βήχα
- Ερεθισμό λαιμού
- Φλεγμονή των αεραγωγών
- Μειωμένη πνευμονική λειτουργία
- Κατεστραμμένο πνευμονικό ιστό
Το όζον στο επίπεδο του εδάφους δημιουργείται συνδυάζοντας τη θερμότητα, το ηλιακό φως και τις πτητικές οργανικές ενώσεις (ειδικά ανθρωπογενείς χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται και παράγονται στην κατασκευή χρωμάτων, φαρμακευτικών προϊόντων και ψυκτικών).
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν απελευθερώνουν οξείδια του αζώτου όταν παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. Έτσι, όχι μόνο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν απελευθερώνουν αέρια θερμοκηπίου, αλλά μειώνουν επίσης το αποτύπωμα άνθρακα και συμβάλλουν στην αντιστάθμιση της ανάγκης για ενέργεια από ορυκτά καύσιμα που μπορεί να συμβάλει στην υπερβολική ατμοσφαιρική ρύπανση στις αστικές περιοχές
Advantages and Disadvantages of Using Renewable Energy - Alternative Energy Lesson Plans Middle
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Α.Π.Ε.
Στην εποχή της αειφόρου ανάπτυξης και των κλιματικών αλλαγών που ζούμε, η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μειώνει τη προσθήκη στην ατμόσφαιρα θερμοκηπιακών αερίων (κυρίως διοξειδίου του άνθρακα) τα οποία εκλύονται από την καύση των ορυκτών καυσίμων. Ταυτόχρονα μειώνεται η ρύπανση της ατμόσφαιρας με σωματίδια, αιθάλη και αέριους ρύπους όπως το διοξείδιο του θείου και τα οξείδια του αζώτου. Η θερμική ρύπανση της ατμόσφαιρας και των υδάτινων πόρων που προκαλεί η χρήση των ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής ενέργειας αποφεύγεται με τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ταυτόχρονα αποφεύγεται η χρησιμοποίηση εξαντλήσιμων φυσικών πόρων όπως του πετρελαίου, του άνθρακα, του φυσικού αερίου και του Ουρανίου, τα οποία είναι πεπερασμένα στον πλανήτη και αντί αυτών χρησιμοποιούνται οι ανανεώσιμοι και ανεξάντλητοι ενεργειακοί πόροι.
Η εξόρυξη ορυκτών καυσίμων και ουρανίου έχει σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος στις περιοχές που πραγματοποιούνται οι εξορύξεις, όπως μπορεί να διαπιστώσει κάποιος με μια επίσκεψη στα λιγνιτωρυχεία της Κοζάνης, της Πτολεμαΐδας ή της Μεγαλόπολης Αρκαδίας. Ταυτόχρονα, ελλοχεύει ο κίνδυνος σημαντικού περιβαλλοντικού ατυχήματος και σχετικά πρόσφατη είναι η περίπτωση της καταστροφής εξέδρας υποθαλάσσιας εξόρυξης πετρελαίου της BP στο κόλπο του Μεξικού η οποία δημιούργησε μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή. Παρόμοιες περιβαλλοντικές καταστροφές έχουν δημιουργηθεί από θαλάσσια ατυχήματα πλοίων που μεταφέρουν πετρέλαιο.
Π. Παπασταματίου: Η Αιολική ενέργεια στην Ελλάδα οφέλη και μειονεκτήματα
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Α.Π.Ε.
Τα ενεργειακά οφέλη από τη χρήση των ΑΠΕ για μία χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία βασίζει την παραγωγή της σε ενέργεια και ενεργειακά προϊόντα στον εγχώριο μεν αλλά ρυπογόνο λιγνίτη και στο εισαγόμενο πετρέλαιο και φυσικό αέριο, είναι πολλά και συγκεκριμένα.
Η όποια εξάρτηση που υπάρχει από το εισαγόμενο πετρέλαιο και φυσικό αέριο μειώνεται με τη σταδιακή υποκατάστασή τους από εγχώριους ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους με αποτέλεσμα να μειώνεται η ενεργειακή εξάρτηση της χώρας. Η αυξημένη ενεργειακή εξάρτηση κάνει τη χώρα περισσότερο ανασφαλή, αλλά και ευάλωτη σε γεωπολιτικές αναταραχές και αλλαγές που συμβαίνουν καθημερινά.
Επομένως η υποκατάσταση των εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων με εγχώριους ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους βελτιώνει την ενεργειακή ανεξαρτησία και την ασφάλεια της χώρας. Ταυτόχρονα μειώνονται οι ανάγκες της ΔΕΗ για επενδύσεις σε νέες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρισμού από ορυκτά καύσιμα .
Αφαλάτωση με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Α.Π.Ε.
Η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την παραγωγή ενέργειας και ενεργειακών προϊόντων δημιουργεί πολλά οικονομικά οφέλη που περιλαμβάνουν:
α) Την αύξηση των επενδύσεων σε εγκαταστάσεις αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
β) Τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων στους τομείς αυτούς, αλλά και στη παραγωγή βιομάζας για την ενεργειακή αξιοποίησή της.
γ) Τη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας λόγω της μείωσης των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων.
δ) Τη δυνατότητα δραστηριοποίησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ιδιωτών επενδυτών στη παραγωγή ενέργειας και ενεργειακών προϊόντων που προηγουμένως δεν ήταν δυνατόν καθώς στους τομείς αυτούς και ιδιαίτερα στην παραγωγή ηλεκτρισμού από ορυκτά καύσιμα δραστηριοποιούντο παραδοσιακά μεγάλες εταιρείες.
ε) Την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης με τη δημιουργία πολλών μικρών και μεσαίων εταιρειών παραγωγής ενέργειας σε διάφορες απομακρυσμένες περιοχές της Ελληνικής περιφέρειας.
Στ) Την αύξηση του ακαθάριστου Εθνικού προιόντος λόγω της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ.
Το μέλλον των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Α.Π.Ε.
Η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συνεπάγεται πολλά κοινωνικά οφέλη που περιλαμβάνουν:
α) Τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για τη κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας και ενεργειακών προϊόντων από ΑΠΕ. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σήμερα όπου η ανεργία στη χώρα είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα.
β) Τη δημιουργία επιχειρήσεων αξιοποίησης των ΑΠΕ σε απομακρυσμένες περιοχές με λιγοστούς εναλλακτικούς τρόπους ανάπτυξης. Συνήθως η αξιοποίηση των ΑΠΕ γίνεται σε περιοχές μακριά των αστικών κέντρων της χώρας.
γ) Τη δημιουργία επιχειρήσεων παραγωγής, επεξεργασίας και τυποποίησης της βιομάζας για ενεργειακή χρήση σε περιοχές μακριά των αστικών κέντρων όπου απασχολούνται άτομα και όπου δεν υπάρχουν πολλοί εναλλακτικοί τρόποι απασχόλησης.
Η σκοπιμότητα των έργων Ανανεώσιμων Πηγών Eνέργειας , το 2015 η ενέργεια αυτή ηταν πολύ ακριβή , αλλά σήμερα με τις τιμες του φυσικού αερίου και του πετρελαίου σε ΠΑΡΑΛΟΓΑ επίπεδα , οι ΑΠΕ ειναι πολυ συμφαίρουσες και προσδίδουν ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΡΩΣΙΑ επίσης , οι ΑΠΕ στην Αγγλία και στο βορά ΔΕΝ ειναι συμφέρουσα , ομως στη μεσόγει τα πράγματα ειναι ΕΝΤΕΛΩΣ διαφορετικά , και τα ενεργειακά και οικονομικά στατισικά να εχεουν Τρομερες διαφορές
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ειναι Εκπληκτικά συμφαίρουσες στην Νοτια Ευρώπη αλλά Εκπληκτικα ασύμφορες στην Βόρεια Ευρώπη
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Α.Π.Ε.
Η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η δημιουργία επιχειρήσεων στους τομείς αυτούς, προάγει την καινοτομία και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στον τομέα της ενέργειας.
Η δημιουργία επιχειρήσεων στον τομέα των Α.Π.Ε. συμβάλλει στην αύξηση της έρευνας στους τομείς αυτούς, στη δραστηριοποίηση περισσότερων επιστημόνων και μηχανικών στις νέες ενεργειακές τεχνολογίες και σε τελική ανάλυση στην αύξηση των καινοτομιών στον τομέα των ΑΠΕ.
Ταυτόχρονα η προώθηση των επενδύσεων στις νέες ενεργειακές τεχνολογίες έχει σαν αποτέλεσμα την τεχνολογική αναβάθμιση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας με τη δημιουργία σύγχρονων τεχνολογικά εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ.
Συνεπώς, η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει πολλαπλά οφέλη σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Δεδομένου ότι τα μειονεκτήματα από τη χρήση των ΑΠΕ είναι ελάχιστα, αποτελεί μονόδρομο σήμερα η περαιτέρω ανάπτυξη τους στην Ελλάδα. Απομένει μόνο να βρεθεί η άριστη κατανομή των βαρών που θα επωμισθούν οι διάφορες κοινωνικές ομάδες τουλάχιστον για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται οικονομική στήριξη από την πολιτεία για την προώθηση ορισμένων νέων ενεργειακών τεχνολογιών.
Συγκεντρωμένη ηλιακή ενέργεια: Τα πλεονεκτήματα και τα προβλήματα
Τα κύρια πλεονεκτήματα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), είναι τα εξής:
- Είναι πρακτικά ανεξάντλητες πηγές ενέργειας και συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από εξαντλήσιμους συμβατικούς ενεργειακούς πόρους
- Είναι εγχώριες πηγές ενέργειας και συνεισφέρουν στην ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτητοποίησης και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού σε εθνικό επίπεδο
-Είναι διάσπαρτες γεωγραφικά και οδηγούν στην αποκέντρωση του ενεργειακού συστήματος, δίνοντας τη δυνατότητα κάλυψης των ενεργειακών αναγκών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ανακουφίζοντας έτσι τα συστήματα υποδομής και μειώνοντας τις απώλειες από τη μεταφορά ενέργειας
-Προσφέρουν τη δυνατότητα ορθολογικής αξιοποίησης των ενεργειακών πόρων, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα των ενεργειακών αναγκών των χρηστών (π.χ. ηλιακή ενέργεια για θερμότητα χαμηλών θερμοκρασιών, αιολική ενέργεια για ηλεκτροπαραγωγή)
-Έχουν συνήθως χαμηλό λειτουργικό κόστος που δεν επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας και ειδικότερα των τιμών των συμβατικών καυσίμων
-Οι εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης των ΑΠΕ έχουν σχεδιαστεί για να καλύπτουν τις ανάγκες των χρηστών και σε μικρή κλίμακα εφαρμογών ή σε μεγάλη κλίμακα, αντίστοιχα, έχουν μικρή διάρκεια κατασκευής, επιτρέποντας έτσι τη γρήγορη ανταπόκριση της προσφοράς προς τη ζήτηση ενέργειας
-Οι επενδύσεις των ΑΠΕ είναι εντάσεως εργασίας, δημιουργώντας σημαντικό αριθμό νέων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο
-Μπορούν να αποτελέσουν σε πολλές περιπτώσεις πυρήνα για την αναζωογόνηση οικονομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένων περιοχών και πόλο για την τοπική ανάπτυξη, με την προώθηση ανάλογων επενδύσεων (π.χ. θερμοκηπιακές καλλιέργειες με τη χρήση γεωθερμικής ενέργειας)
-Είναι φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο και η αξιοποίησή τους είναι γενικά αποδεκτή από το κοινό
Το πυρηνικό δυστύχημα του Τσερνόμπιλ έλαβε χώρα στις 26 Απριλίου του 1986, στον αντιδραστήρα αρ. 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ της Σοβιετικής Ένωσης, ο οποίος σήμερα βρίσκεται σε εδάφη της Ουκρανίας.
Το ατύχημα ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία.
Από το ατύχημα πέθαναν επιτόπου 2 από τους εργάτες του σταθμού. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004.
Επιπλέον, υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν, με χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιμία να συνδέονται με το ατύχημα.
Η καταστροφή που προκάλεσε το ατύχημα φάνηκε από τις μετέπειτα συνέπειες του: ο χώρος εκκενώθηκε, έγινε μια μεγάλη διαρροή ραδιενέργειας, πολλοί άνθρωποι εκτέθηκαν σε ραδιενέργεια και εργάτες εγκατέλειψαν τον τόπο εργασίας τους.
Τα Μέσα Ενημέρωσης αργότερα αναφέρθηκαν στο περιστατικό ως μια καταστροφή ευρείας κλίμακας, αναφερόμενα σε αυτό ως πυρηνικό ατύχημα και επίσης εκτίμησαν ότι η ζημιά που προκλήθηκε στο Τσέρνομπιλ είχε καταστροφικές συνέπειες και για την υπόλοιπη Ευρώπη.
Χρειάστηκε να περάσουν δύο ολόκληροι μήνες από την έναρξη της πυρηνικής κρίσης στη Φουκουσίμα, για να παραδεχθεί τελικά η διαχειρίστρια εταιρία Tepco ότι η μερική τήξη του πυρήνα στον αντιδραστήρα 1 επήλθε μόλις 5 ώρες μετά το σεισμό και το τσουνάμι της 11ης Μαρτίου 2011, ενώ ακολούθησε ολική τήξη του πυρήνα 16 ώρες αργότερα. Η κατάσταση στον πυρηνικό σταθμό Φουκουσίμα κατατάσσεται σήμερα στα ανώτερα επίπεδα της κλίμακας από πλευράς επιπτώσεων.
Η πυρηνική κρίση στην Ιαπωνία είναι χειρότερη από αυτή του Three Mile Island. Τόσο η Ιαπωνική όσο και η Γαλλική αρχή για την πυρηνική ασφάλεια επιβεβαιώνουν ότι η διαρροή ραδιενέργειας ήταν σημαντική. Η Γαλλική αρχή για τα πυρηνικά (ASN) βαθμολογεί το ατύχημα με 5 ή 6 στη Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών και Ραδιενεργών Περιστατικών INES (International Nuclear and Radiological Events), αντί για 4 όπως είχε αρχικά ανακοινωθεί. Ως κατηγορία 5 χαρακτηρίζεται ένα ατύχημα με «τοπικές επιπτώσεις» (local consequences) ενώ 6 ένα ατύχημα με ευρύτερες επιπτώσεις» (wider consequences). Το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, ήταν επιπέδου 7, «πολύ σοβαρό ατύχημα» (major accident) και το σοβαρότερο στην ιστορία της πυρηνικής ενέργειας.
Τι συνέβη στη Φουκουσίμα
Όλα άρχισαν την Παρασκευή 11 Μαρτίου 2011, όταν ο Εγκέλαδος χτύπησε περίπου 70 χιλιόµετρα βορειοανατολικά των ακτών της Ιαπωνίας, µε έναν από τους πέντε ισχυρότερους σεισµούς που έχουν µετρηθεί στη σύγχρονη εποχή, µεγέθους 9 βαθµών της κλίµακας Ρίχτερ. Ο σεισµός πυροδότησε ένα πανίσχυρο τσουνάµι, µε κύµατα που έφτασαν σε ύψος τα 40,5 µέτρα και σάρωσαν τα πάντα στο πέρασµά τους. ∆εκαέξι χιλιάδες Ιάπωνες έχασαν τη ζωή τους, 6.000 τραυµατίστηκαν, 3.500 συνεχίζουν να αγνοούνται. ∆ρόµοι, λιµάνια και σιδηροδροµικές γραµµές υπέστησαν τεράστιες ζηµιές, φωτιές ξέσπασαν σε πολλές περιοχές, ένα φράγµα κατέρρευσε. Περίπου 4,4 εκατοµµύρια νοικοκυριά έµειναν χωρίς ηλεκτρικό και 1,5 εκατοµµύριο χωρίς νερό.
Το χειρότερο όµως ήταν ότι «ξύπνησε» η πυρηνική απειλή. Το τσουνάµι προκάλεσε σοβαρές ζημιές στον πυρηνικό σταθµό Φουκουσίµα Νταΐτσι και ξεκίνησε µια µάχη µε τον χρόνο για να αποφευχθεί η τήξη τριών από τους επτά πυρηνικούς αντιδραστήρες του. Η µόλυνση τελικά περιορίστηκε αλλά δεν αποφεύχθηκε: η ραδιενέργεια που εκλύθηκε ήταν ανάλογη ενός Τσερνόµπιλ και εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες εκκένωσαν την περιοχή σε ακτίνα 80 χιλιοµέτρων.
Η πιο ακριβή φυσική καταστροφή όλων των εποχών, µε κόστος 181 δισ. ευρώ, συντελέστηκε σε λίγα 24ωρα.
Τον περασμένο Οκτώβριο εμπειρογνώμονες της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενεργείας μετέβησαν στην Ιαπωνία για να βοηθήσουν στον καθαρισμό εκτεταμένων περιοχών γύρω από τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα που έχουν μολυνθεί από τη ραδιενέργεια. Συγκεκριμένα, ομάδα 12 διεθνών εμπειρογνωμόνων και μελών της ΙΑΕΑ με επικεφαλής τον Χουάν Κάρλος Λεντίχο, υπεύθυνο για την προστασία από τη ραδιενέργεια στο συμβούλιο πυρηνικής ασφαλείας της Ισπανίας, επισκέφθηκαν την Ιαπωνία από τις 7 ως τις 15 Οκτωβρίου, ανταποκρινόμενοι σε σχετικό αίτημα των ιαπωνικών αρχών.
Η παρέμβαση της ΙΑΕΑ, αποτελεί ένδειξη της δυσκολίας του έργου καθαρισμού της περιοχής γύρω από τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα. Ο διευθυντής της ΙΑΕΑ Γιουκίγια Αμάνο δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι η Ιαπωνία «δεν έχει τόση εμπειρία» για να φέρει σε πέρας το έργο αυτό.
Σύμφωνα με το ιαπωνικό υπουργείο Περιβάλλοντος, η έκταση των μολυσμένων περιοχών μπορεί να φθάνει τα 2.400 τετρ.χλμ.
Δέκα µήνες µετά το ατύχημα, οι Ιάπωνες, οπλισµένοι µε αποφασιστικότητα και µια έκτακτη χρηµατοδότηση ύψους 120 δισ. ευρώ, έχουν ήδη αποκαταστήσει τα δύο τρίτα των ζηµιών.
Η… ανασφάλεια των πυρηνικών αντιδραστήρων
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της εταιρίας, οι θερμοκρασίες στο εσωτερικό του αντιδραστήρα 1 έφτασαν τους 2.800°C, το καύσιμο έλιωσε και συγκεντρώθηκε στον πυθμένα του δοχείου πίεσης όπου δημιουργήθηκαν ρωγμές. Ως αποτέλεσμα, η ραδιενέργεια που διέρρευσε από τον πυρήνα εξαπλώθηκε στο έδαφος και τη θάλασσα με το νερό ψύξης.
«Η καθυστέρηση στην εξακρίβωση του τι ακριβώς συνέβη στον αντιδραστήρα μετά το σεισμό και το τσουνάμι, καταδεικνύει για άλλη μία φορά την πλήρη αποτυχία της πυρηνικής βιομηχανίας να αντιμετωπίσει τη σοβαρότητα της κατάστασης και τους εγγενείς κινδύνους που κρύβει η πυρηνική ενέργεια. Η Tepco έπρεπε να γνωρίζει ότι το νερό που αντλήθηκε στον αντιδραστήρα 1 θα ρυπαινόταν με υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας. Είναι εξοργιστικό το γεγονός ότι η εταιρία δεν έκανε περισσότερα ώστε να αποφευχθεί η διαρροή τεράστιων ποσοτήτων ραδιενεργού νερού στη θάλασσα. Το αποτέλεσμα είναι ότι ραδιενεργός ρύπανση με μακρά διάρκεια ζωής έχει εξαπλωθεί στην ανατολική ακτή της Ιαπωνίας, εκθέτοντας σε σοβαρούς και μακροχρόνιους κινδύνους το θαλάσσιο περιβάλλον», δήλωσε ο Jan Beránek, υπεύθυνος της εκστρατείας ενάντια στα πυρηνικά της Διεθνούς Greenpeace.
Επιστήμονες της Greenpeace μετρούν τη ραδιενέργεια στο Namie, 30 χιλιόμετρα από το πυρηνικό εργοστάσιο Fukushima Daiichi, στις 26 Μαρτίου 2011. (φωτ. Christian ijlund / Greenpeace)
«Η πυρηνική βιομηχανία ισχυριζόταν ότι περιστατικά όπως αυτό στη Φουκουσίμα δε θα μπορούσαν να συμβούν σε αυτό τον τύπο αντιδραστήρα, έπειτα από την εμπειρία που συγκεντρώθηκε από προηγούμενα περιστατικά. Οι ιαπωνικές αρχές καθυστέρησαν πάρα πολύ να παραδεχθούν ότι έκαναν λάθος. Εν όψει των νέων παραδοχών της Tepco, καταρρέουν οι ισχυρισμοί της πυρηνικής βιομηχανίας για την ασφάλεια των πυρηνικών αντιδραστήρων. Είναι σαφές πλέον ότι δε μπορούμε να εναποθέτουμε την ασφάλειά μας και τη δημόσια υγεία στα χέρια της πυρηνικής βιομηχανίας», συμπλήρωσε ο Beránek.
Τι έφταιξε;
Ερωτήματα του τύπου: «Φταίει η Ιαπωνία για το ατύχημα;» ή «Μήπως το ατύχημα συνέβη επειδή οι αντιδραστήρες είναι παλαιοί ή κατασκευασμένοι με χαμηλές προδιαγραφές σε μία σεισμογενή ζώνη;» είναι λογικό να προκύπτουν μετά από ένα τέτοιο ατύχημα. Πριν καταλογίσουμε ευθύνες, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η πυρηνική τεχνολογία είναι επικίνδυνη από τη φύση της, σχετίζεται με αναπόφευκτους κινδύνους ενώ τα ατυχήματα είναι πολύ σοβαρά και με μακροχρόνιες επιπτώσεις. Η πυρηνική ενέργεια θα είναι πάντα επιρρεπής σε ατυχήματα που σχετίζονται με ανθρώπινο λάθος, αστοχία στο σχεδιασμό και φυσικές καταστροφές. Υπάρχουν πολύ καλύτερες, πιο ασφαλείς, οικονομικές και αξιόπιστες λύσεις. Η πυρηνική ενέργεια απλά δεν αξίζει το ρίσκο.
Παρά το γεγονός ότι η Ιαπωνία διαθέτει μερικούς από τους καλύτερους μηχανικούς και πυρηνικούς επιστήμονες στον κόσμο και παρά το ότι οι αντιδραστήρες της πιστεύεται ότι είναι σχεδιασμένοι να αντέχουν στους σεισμούς, το ατύχημα δεν απεφεύχθη. Ωστόσο, οι κανονισμοί σχετικά με την επιλογή τοποθεσίας ενός πυρηνικού σταθμού έχουν αλλάξει από τότε που κατασκευάστηκε ο Φουκουσίμα.
Θυμίζουμε ότι η Ιαπωνία έχει 54 αντιδραστήρες σε 18 πυρηνικούς σταθμούς. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς είναι 47.000MW που για το 2010 κάλυψε το 29% της ηλεκτροπαραγωγής.
Τέσσερις πυρηνικοί σταθμοί είναι εγκατεστημένοι στην ανατολική όχθη κοντά στο επίκεντρο του σεισμού: Οναγκάβα (3 αντιδραστήρες), Φουκουσίμα-Νταΐτσι (6 αντιδραστήρες), Φουκουσίμα Νταΐνι (4 αντιδραστήρες) και Τοκάι (1 αντιδραστήρας). Αυτοί οι αντιδραστήρες χρησιμοποιούν τεχνολογία ζέοντος ύδατος (Boiling Water Reactors) και τέθηκαν σε λειτουργία στις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Ο πλησιέστερος σταθμός είναι ο Κασιβαζάκι-Καρίβα (7 αντιδραστήρες) που βρίσκεται στην αντίπερα όχθη (δυτική) της νήσου Χονσού (το μεγαλύτερο νησί της Ιαπωνίας – σε αυτό βρίσκεται το Τόκιο). Υπάρχουν πολλοί πυρηνικοί σταθμοί με παρόμοια τεχνολογία σε Ευρώπη και Αμερική.
Σημειώνουμε ότι από τους συνολικά 54 πυρηνικούς αντιδραστήρες της Ιαπωνίας, μόνο δέκα βρίσκονται τώρα σε λειτουργία.
Τα σοβαρότερα μέχρι σήμερα πυρηνικά ατυχήματα είναι τα παρακάτω:
• Το ατύχημα στο σταθμό επεξεργασίας πυρηνικών καυσίμων Μάγιακ, στη Ρωσία το 1957 (κατηγορία INES 6), οι επιπτώσεις του οποίου γίνονται αισθητές ακόμα και σήμερα, περισσότερο από μισό αιώνα μετά.
• Το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό Three Mile Island, στις ΗΠΑ το 1979 (κατηγορία INES 5).
• Το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό Τοκαιμούρα το 1999 (κατηγορία INES 4) όπου δύο εργάτες πέθαναν από υπερβολική έκθεση σε ραδιενέργεια.
• Το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό Μποχουνίτσε το 1977 (κατηγορία INES 4) το οποίο κρατήθηκε μυστικό από τις σοβιετικές αρχές για δεκαετίες.
• Η παραλίγο τήξη ενός εκ των αντιδραστήρων στον πυρηνικό σταθμό Φόρσμαρκ της Σουηδίας το 2006 (κατηγορία INES 2)
• Το ατύχημα στο σταθμό επεξεργασίας πυρηνικών καυσίμων Μάγιακ, στη Ρωσία το 1957 (κατηγορία INES 6), οι επιπτώσεις του οποίου γίνονται αισθητές ακόμα και σήμερα, περισσότερο από μισό αιώνα μετά.
• Το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό Three Mile Island, στις ΗΠΑ το 1979 (κατηγορία INES 5).
• Το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό Τοκαιμούρα το 1999 (κατηγορία INES 4) όπου δύο εργάτες πέθαναν από υπερβολική έκθεση σε ραδιενέργεια.
• Το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό Μποχουνίτσε το 1977 (κατηγορία INES 4) το οποίο κρατήθηκε μυστικό από τις σοβιετικές αρχές για δεκαετίες.
• Η παραλίγο τήξη ενός εκ των αντιδραστήρων στον πυρηνικό σταθμό Φόρσμαρκ της Σουηδίας το 2006 (κατηγορία INES 2)