Αλλά πριν δούμε τον επιτηρητή, ας δούμε τι παθαίνουν τα ηλεκτρολογικά μας χωρίς αυτόν και σε ποιες περιπτώσεις. Και έπειτα θα δούμε σε τι χρησιμεύει…
Πολλά ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εξαρτήματα είναι χρήσιμα για την προστασία των συσκευών μας και ειδικά των ακριβών και όσων έχουν ηλεκτρονικά μέρη συσκευών πχ: Ψυγείο, τηλεόραση, υπολογιστής, πλυντήριο, κλιματιστικό και άλλων...
Για να πούμε ότι θα έχουμε τη μέγιστη προστασία, χρειαζόμαστε και αρκετά χρήματα! Παρ όλα αυτά, θα παρατηρήσουμε σε πολλές περιπτώσεις με κάθε μέτρο προστασίας που χρησιμοποιούμε, όλο και κάποιο ‘’περίεργο’’ ρεύμα θα ‘’ξεγλιστρήσει’’ και θα μας πάρει σβάρνα κάποια ηλεκτρονική μας συσκευή.
Τι συμβαίνει όμως και καίγονται ή καταστρέφονται οι συσκευές μας από το ρεύμα;
Θα παρατηρήσουμε ότι σε όλες τις συσκευές στο ταμπελάκι τους αναγράφεται η ιδανική τάση λειτουργίας. Και γιατί λέμε ιδανική; Διότι σχεδόν ποτέ η τάση δεν είναι σταθερή. Δηλαδή θα τη δούμε να ανεβοκατεβαίνει από τα …ύψη στα …βάθη!! Ενώ αυτή η συσκευή λειτουργεί καλά σε συγκεκριμένα volt χωρίς διακυμάνσεις στην τάση.
Θα παρατηρήσουμε ότι όλα τα πράγματα ή ζωντανά στη γη έχουν ίδια συμπτώματα! Ακούμε υπέρταση και υπόταση και στην ιατρική!!
Και είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα! Ο άνθρωπος έχει προγραμματιστεί να λειτουργεί με μια πίεση 12/8 όταν μια από τις δύο τιμές αυτές περάσουν τα όρια προς τα πάνω ή προς τα κάτω έχουμε θέμα τρομερό. Ειδικά όταν οι πιέσεις είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα εκτός ορίων και μείς δε το γνωρίζουμε, κάποια στιγμή έρχεται το εγκεφαλικό και ή παίρνει επισκευή το ‘’μηχάνημα’’ ή καπούτ!! Υπάρχουν όμως και άνθρωποι που το καταλαβαίνουν από κάποια συμπτώματα νωρίς, οπότε και το βελτιώνουν!!
Ας αφήσουμε την ιατρική που μοιάζει πολλές φορές με την ηλεκτρολογία και ας περάσουμε στο θέμα πάλι…
Ιδανική τάση
Όλες οι μονοφασικές συσκευές που κατασκευάζονται για τη χώρα μας, εδώ και μερικά χρόνια κατασκευάζονται με ιδανική τάση λειτουργίας τα 230volt. Αυτή είναι η παρεχόμενη υποσχόμενη τάση από το ΔΕΔΔΗΕ ανα φάση. Τι συμβαίνει τώρα αν η τάση περάσει αυτό το όριο προς τα επάνω ή προς τα κάτω;
Απλό, αρκεί να κάνουμε τις πράξεις με το νόμο του ωμ. Θα παρατηρήσουμε όσο η τάση πέφτει να ανεβαίνουν τα ampere (περισσότερη ένταση λοιπόν). Τι σημαίνει περισσότερη ένταση; Σημαίνει αύξηση θερμοκρασίας και ρεύματος εντός των ηλεκτρονικών κυκλωμάτων. Αυτός είναι ο αργός θάνατος των συσκευών μας!!
Αν η τάση πέσει λίγο κάτω ή ανέβει λίγο πάνω από το ιδανικό 230V δε σημαίνει ότι καίγονται οι συσκευές. Λειτουργούν και στα 210 και στα 200 και στα….190 και …… άστα! Από τα 210 έως τα 250 θεωρητικά δεν υπάρχει πρόβλημα. Όταν αυτές οι τιμές ξεπεραστούν αρχίζουν τα προβλήματα. Θα ακούμε το ψυγείο να αγκομαχάει και σιγά σιγά οι υπόλοιπες συσκευές θα καίνε πλακέτες. Τα κλιματιστικά επίσης τραβάνε πολύ ζόρι με τις διακυμάνσεις….
Μια προβληματική τάση λοιπόν θα μας δημιουργήσει αργό θάνατο στις συσκευές. Όσο πιο χαμηλή τάση έχουμε, τόσο πιο γρήγορα οι συσκευές θα παραδώσουν πνεύμα.
Αν κοιτάξετε στο πίσω μέρος του λογαριασμού της ΔΕΗ θα δείτε ότι ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΑ προτείνουν τη χρήση συσκευών προστασίας από υπέρταση ή υπόταση. Επειδή η ΔΕΗ λοιπόν δεν παρέχει αυτό που υπόσχεται, πάλι ο καταναλωτής πρέπει να μπει σε έξοδα για την προστασία του.
Μόνο το πρόβλημα στις φάσεις δημιουργεί θάνατο στις συσκευές μας;
ΌΧΙ! Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η διακοπή του ουδέτερου αγωγού! Είναι ότι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε μια ηλεκτρολογική εγκατάσταση και είναι αρκετά συχνό φαινόμενο σε όλη την Ελλάδα και ειδικά όπου επικρατεί το σύστημα προστασίας ΤΝ. Στην περίπτωση λοιπόν διακοπής ουδέτερου έχουμε ΑΚΑΡΙΑΙΟ θάνατο συσκευών!!
Ωραία λοιπόν. Και τι κάνουμε για όλα αυτά; Υπάρχει λύση να προστατευτούμε;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι προστασίας. Αν κάνουμε χρήση όλων των μέσων χρειαζόμαστε ένα κάρο χρήματα, ειδικά αν πάμε σε αξιόπιστες λύσεις και όχι σε φτηνά εξαρτήματα του καλαθιού.
Οι κυριότεροι τρόποι είναι οι εξής: Αντικεραυνική προστασία, Υπερτασική προστασία, σταθεροποιητής τάσης, UPS, επιτηρητής τάσης, επιτηρητής θερμοκρασίας, ανιχνευτής τόξου και πολλά άλλα. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι για να τα αγοράσουμε όλα αυτά, χρειαζόμαστε πολλά χρήματα.
Πως επιλέγουμε τρόπο προστασίας από όλα τα παραπάνω;
Επειδή απευθύνομαι κυρίως στον απλό καταναλωτή και όχι σε βιομηχανική εγκατάσταση (εκεί έχουν λάβει τα μέτρα τους οι περισσότεροι) πρέπει κατ αρχήν να υπολογίσουμε τι συσκευές έχουμε, πόσο κοστίζει η αντικατάστασή τους και από εκεί και πέρα επιλέγουμε και προστασία. Οπότε, σε μια απλή εγκατάσταση εκεί που ο απλός καταναλωτής ‘’πονάει’’ είναι να προστατεύσει τα εξής: Υπολογιστή, τηλεόραση, στερεοφωνικά (αν υπάρχουν) ψυγείο, κλιματιστικό. Αυτά είναι τα κυριότερα. Οπότε πρέπει να γνωρίζουμε ότι με μεγάλη πτώση τάσης αυτές οι συσκευές αγκομαχούν πραγματικά! Αυτό όμως εμείς δε το γνωρίζουμε ή κάποιος έμπειρος θα το καταλάβει, βλέποντας κάποια ‘’σημάδια’’ στην εγκατάσταση όπως το τρεμόπαιγμα των φωτιστικών (αν είναι led θα αναβοσβήνουν ή θα καίγονται συχνά οι λάμπες) θόρυβος στο ψυγείο ή στο κλιματιστικά και άλλα.
Οπότε υπολογίζουμε τι θα μας κοστίσει ο αργός θάνατος (που ισχύει για όλες τις συσκευές) και ο ακαριαίος θάνατος που συμβαίνει σε ειδικές περιπτώσεις, αλλά συχνά και ειδικά σε ασυντήρητα δίκτυα όπως είναι των νησιών (πχ πολική τάση λόγω επιστρεφόμενων ρευμάτων σε δίκτυο ΤΝ)
Ο επιτηρητής τάσης θα μας δείξει λοιπόν το πρόβλημα πολύ νωρίς! Τι εννοούμε; Ότι ο επιτηρητής ανάλογα σε ποιες τιμές τον έχουμε ρυθμίσει θα μας κόβει την ηλεκτροδότηση. Αν αυτές είναι στιγμιαίες πτώσεις τάσης ή μόνιμες.
Οι επιτηρητές είναι διαφόρων ειδών και έχουν διάφορες ρυθμίσεις. Ένας ιδανικός και οικονομικός επιτηρητής που μας σώζει ΠΑΝΤΑ από καταστροφές είναι ο επιτηρητής τάσης φάσεων και ουδέτερου! Προσοχή εδώ, πολλά χρόνια τώρα, όποιος έβαζε επιτηρητή, έβαζε επιτηρητή τάσης μονοφασικό ή τριφασικό. Αυτό όμως σε δίκτυα κυρίως ΤΝ δεν είναι χρήσιμο. Διότι εκεί συναντούμε περισσότερες διακοπές ουδέτερων, άρα χρειαζόμαστε έναν επιτηρητή ον οποίος θα επιτηρεί και ουδέτερο!! Είναι μερικά ευρώ ακριβότερος αλλά κυριολεκτικά σώζει τις συσκευές μας.
Πως τοποθετείται ο επιτηρητής τάσης; Είναι δύσκολη διαδικασία;
Δεν είναι καθόλου δύσκολο να τοποθετηθεί. Αρκεί να υπάρχει ο απαιτούμενος χώρος στον πίνακα. Βλέπε σχέδιο παρακάτω...
Τι χρειαζόμαστε για την τοποθέτηση του επιτηρητή;
Κατ αρχήν έναν επιτηρητή φάσεων και ουδέτερου. Αν είναι τριφασική η εγκατάσταση θέλουμε κάτι τέτοιο…..
Αυτόματες ασφάλειες από 2Α – 6Α
Ένα ρελέ ισχύος τριφασικό ή μονοφασικό (ανάλογα με την εγκατάσταση).
Συνήθως καλό είναι τον επιτηρητή να μην τον φορτώνουμε κατευθείαν με τα φορτία και να τον χρησιμοποιούμε σαν βοηθητικό κύκλωμα, οπότε η χρήση ρελέ ισχύος που θα δεχτεί όλα τα φορτία είναι απαραίτητη.
Αφού τοποθετηθεί, ξεκινάμε τη ρύθμιση. Θα δούμε ότι έχει πάνω του κάποια κουμπάκια…
Στο ένα δηλώνουμε σε πόση πτώση τάσης θέλουμε να διακόψει ο επιτηρητής
Στο επόμενο, σε πόση υπέρβαση τάσης θέλουμε να διακόψει
Στο επόμενο, σε πόσο χρόνο θέλουμε να διακόψει!! Δηλαδή, αν η πτώση ή η υπέρταση διαρκεί για μερικά δεύτερα, μπορούμε να επιλέξουμε να μη διακόπτει. Και η διακοπή να γίνεται ΜΟΝΟ όταν η πτώση τάσης διαρκεί αρκετά, οπότε και θα δημιουργήσει πρόβλημα.
Μειονεκτήματα επιτηρητή τάσης
Τα μειονεκτήματα του επιτηρητή τάσης είναι …ένα! Κάθε φορά που ‘’βλέπει’’ πρόβλημα, τότε ….πέφτει το ρεύμα στο σπίτι μας! Αυτό είναι λιγάκι σπαστικό ειδικά όταν είμαστε αραχτοί στον καναπέ και απολαμβάνουμε ταινία στο home cinema μας ή είμαστε σε γιορτή και ξάφνου ….σκοτάδι!! Όμως αν σκεφτούμε τα οφέλη και ότι οι καλή μας τηλεόραση των 50’’ τη γλύτωσε, τότε λέμε… ας πάει το παλιάμπελο!
Αν τώρα είμαστε λιγάκι πιο ‘’ευκατάστατοι’’ μπορούμε να συμπληρώσουμε στην εγκατάσταση έναν σταθεροποιητή τάσης. Σε αυτή την περίπτωση και με μικρές διακυμάνσεις θα παρατηρήσουμε ότι ο επιτηρητής θα πέφτει πιο αραιά!
Αν θέλουμε ακόμη περισσότερο αυτονομία και όχι ακαριαία διακοπή, τότε μπορούμε να προσθέσουμε ένα UPS το οποίο θα τροφοδοτεί τις ευαίσθητες συσκευές μας. Οπότε μπορεί τελικά (παρ όλο το σταθεροποιητή) το ρεύμα να πέσει, αλλά το UPS θα μας δώσει το χρόνο που χρειάζεται να τερματίσουμε τις συσκευές μας με απόλυτη ασφάλεια.
Προστατευτικά πρίζας μπορούμε να έχουμε ούτως ή άλλως. Αυτά είναι και οικονομικά και κάνουν δουλειά και σε πτώσεις τάσεις αλλά και σε υπερτάσεις στιγμιαίες.
Δε με ενδιαφέρει επιτηρητής για όλο το σπίτι. Μπορώ να βάλω ΜΟΝΟ στις ευαίσθητες συσκευές μου;
Βέβαια και μπορούμε. Μπορούμε να επιλέξουμε τις γραμμές που περιλαμβάνουν τις ευαίσθητες συσκευές και μόνο αυτές να ελέγχει ο επιτηρητής τάσης. Έτσι κι αλλιώς οι ωμικές αντιστάσεις δε παθαίνουν ζημιές από διακυμάνσεις.
Και πάλι όμως, ειδικά στο 2018 που διανύουμε, θα παρατηρήσουμε ότι ακόμη και η ηλεκτρική κουζίνα, πλέον έχει ένα κάρο ηλεκτρονικά. Οι λάμπες μας οι led είναι όλες ηλεκτρονικές και ευπαθείς σε διακυμάνσεις. Γενικά να γνωρίζετε ότι: Όποια συσκευή ηλεκτρική περιέχει ηλεκτρονικά, έχει θεματάκι με διακυμάνσεις τάσης.
Συμπέρασμα: Το σημαντικότερο εξάρτημα σε μια ηλεκτρολογική εγκατάσταση μετά το ρελέ διαρροής, είναι ο επιτηρητής φάσεων και ουδέτερου ΣΩΖΕΙ κυριολεκτικά τα πάντα σε ένα σπίτι – γραφείο – κτίριο – εργοστάσιο.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΤΗΡΗΤΗ ΤΑΣΗΣ
Η ΔΕΗ στο πίσω μέρος κάθε λογαριασμού της γράφει: Μικρές ή μεγάλες μεταβολές της τάσης τροφοδότησης είναι αναπόφευκτες αφού μπορεί να οφείλονται σε φυσικά φαινόμενα κλπ. κλπ. Και πιο κάτω συνεχίζει: Οι πελάτες μπορούν προαιρετικά να εγκαθιστούν κατάλληλες προστατευτικές διατάξεις ώστε να προλαμβάνεται η πρόκληση ζημιών ή η εμφάνιση ανωμαλιών στη λειτουργία των συσκευών τους. (Και βέβαια είναι σαν να λέει, εγώ σας προειδοποίησα μη μου ζητήσετε τα ρέστα για την καμένη τηλεόραση.)
Οι διακυμάνσεις τάσης είναι ένα συχνό φαινόμενο που παρατηρείται στα δίκτυα ηλεκτρισμού. Οι ηλεκτρικές συσκευές που έχουμε στο σπίτι μας έχουν ανοχή σε μικρές διακυμάνσεις και έτσι δεν δημιουργείται κάποιο πρόβλημα. Υπάρχουν όμως στιγμές που η τάση βυθίζεται σε τιμές κάτω και από τα 210V ή ακόμα εκτοξεύεται στα 260V και πάνω. Ο επιτηρητής τάσης είναι ένα χρήσιμο εξάρτημα για την προστασία μιας εγκατάστασης από επικίνδυνες διαταραχές.
Οι διακυμάνσεις τάσης είναι ένα συχνό φαινόμενο που παρατηρείται στα δίκτυα ηλεκτρισμού. Η τάση που φτάνει στον ηλεκτρικό πίνακα του σπιτιού μας είναι σταθερή στα 230V. Αυτό όμως ισχύει μόνο θεωρητικά ή καλύτερα «υπό ιδανικές συνθήκες». Στην πράξη η τάση που καταλήγει στον πίνακα του σπιτιού μας και από εκεί στις συσκευές μας παίρνει διάφορες τιμές γύρω από την ονομαστική, δηλαδή τα 230V. Αν κάναμε λοιπόν μια μέτρηση στην τάση μια οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, το πιθανότερο είναι να παίρναμε μια τιμή όπως τα 220V, τα 225V ή τα 235V. Οι ηλεκτρικές συσκευές που έχουμε στο σπίτι μας έχουν ανοχή σε αυτές τις διακυμάνσεις και έτσι δεν δημιουργείται κάποιο πρόβλημα. Υπάρχουν όμως στιγμές που η τάση βυθίζεται σε τιμές κάτω και από τα 210V ή ακόμα εκτοξεύεται στα 260V.
Λόγω της υπερφόρτωσης ενός δικτύου, η οποία συνήθως προκαλείται από αυξημένη ζήτηση ενέργειας, προκαλείται πτώση τάσης η οποία μπορεί να φτάσει σε πολύ χαμηλές τιμές και να διαρκέσει είτε μερικά μιλισεκόντ (λιγότερο από δευτερόλεπτο – 1000 μιλισεκοντ = 1 δευτερόλεπτο) είτε μια ώρα. Αυτή η πτώση τάσης έχει σαν αποτέλεσμα τη φθορά των συσκευών ενός σπιτιού. Έτσι θα δούμε το φωτισμό να «τρεμοπαίζει» ή να «αποδυναμώνεται» φωτίζοντας πολύ λιγότερο απ’ το κανονικό, το φούρνο να μην πιάνει τις θερμοκρασίες που πρέπει και γενικότερα όλες οι ηλεκτρικές συσκευές να μην πιάνουν τις αποδόσεις που πρέπει. Αν η πτώση τάσης διαρκέσει μερικά δευτερόλεπτα το πιθανότερο είναι να μην υπάρξει κανένα απολύτως πρόβλημα. Αν όμως φτάσει σε διάρκεια το ένα λεπτό και το ξεπεράσει, τότε οι συσκευές που θα χρησιμοποιούνται εκείνη την ώρα θα έχουν πρόβλημα. Εκτός αυτού, μια πτώση τάσης έχει σαν αποτέλεσμα οι συσκευές να καταναλώνουν περισσότερο ρεύμα, δηλαδή μεγαλύτερος λογαριασμός.
Αντίστοιχα όμως συμβαίνει και το ανάποδο. Κάποιες φορές εξ’ αιτίας καιρικών φαινομένων (κεραυνών) και άλλες λόγω της παροχής από το δίκτυο έχουμε υπέρταση, δηλαδή η τάση είναι πολύ μεγαλύτερη από τα επιτρεπτά όρια. Το αποτέλεσμα μιας υπέρτασης είναι να «καεί» μια συσκευή. Οι κεραυνοί προκαλούν στιγμιαία και απότομη άνοδο της τάσης, την οποία τελικά μπορεί να μην «αντέξει» η τηλεόραση ή ο υπολογιστής χωρίς βέβαια αυτό να είναι και απόλυτο. Αν όμως η υπέρταση προκληθεί από το ίδιο το δίκτυο και διαρκέσει περισσότερη ώρα, τότε αυξάνονται κατά πολύ οι πιθανότητες να χάσουμε μια ή περισσότερες συσκευές.
Ο επιτηρητής τάσης είναι ένα υλικό ράγας όπως και τα υπόλοιπα που απαρτίζουν τον ηλεκτρικό μας πίνακα. Ο αγωγός της φάσης περνάει από τον επιτηρητή πριν φτάσει να τροφοδοτήσει την ηλεκτρολογική μας εγκατάσταση και έτσι αυτός ελέγχει συνεχώς την τιμή της τάσης. Στις ρυθμίσεις του επιτηρητή επιλέγουμε το ανώτερο και το κατώτερο επιτρεπτό όριο καθώς επίσης και το χρόνο αντίδρασης. Έτσι, όταν η τάση πάρει τιμές εκτός των ρυθμισμένων ορίων, ο επιτηρητής «μετράει αντίστροφα» σύμφωνα με το χρόνο που του έχουμε δώσει (συνήθως μερικά δευτερόλεπτα). Αν η τάση εξακολουθεί να βρίσκεται εκτός ορίων, ο επιτηρητής «κόβει» την παροχή της εγκατάστασης ώστε να προστατεύσει τις συσκευές. Όταν η τάση επανέλθει στις συνηθισμένες τιμές τότε ο επιτηρητής «ανοίγει» την τροφοδοσία και όλα ξαναρχίζουν να λειτουργούν κανονικά.
Νομίζω ότι μας ενδιαφέρει όλους να προστατέψουμε τα κλιματιστικά, ψυγεία, τηλεοράσεις, υπολογιστές κλπ .
Αντί λοιπόν να ξοδεύουμε λεφτά σε πολύμπριζα ασφαλείας είναι προτιμότερο να τοποθετήσουμε στον ηλεκτρολογικό πίνακα της εγκατάστασης έναν επιτηρητή τάσης και τελειώσατε μια για πάντα με το πρόβλημα, επίσης προστατεύετε καιτα Inverter κλιματιστικά σας που σε υπέρταση θα υπήρχε σοβαρή πιθανότητα καταστροφής τους (σε υπόταση έχουν δική τους ασφάλεια) .
Επίσης να πούμε ότι ο επιτηρητής τάσης είναι μια καλή λύση για προστασία από διακοπή ουδετέρου
Ο επιτηρητής τάσης είναι μια ηλεκτρονική διάταξη που κάνει τον έλεγχο της τάσης στο ηλεκτρικό δίκτυο τηςεγκατάστασης για υπόταση, υπέρταση
Υπάρχουν μονοφασικοί επιτηρητές (φάση + ουδέτερος) και τριφασικοί με έλεγχο (3-φάσεων ή 3-φάσεων + ουδέτερο).
Ο επιτηρητής έχει επάνω του δυο επαφές μια normal open και μια normal close με τις οποίες μπορούμε να κάνουμε τον έλεγχο του κυκλώματος μέσω ενός ρελέ ισχύος.
Ο επιτηρητής κάνει τον έλεγχο της τάσης και ανάλογα την υπέρταση ή την υπόταση που τον έχουμε ρυθμίσει να διεγείρει η αποδιεγείρει το ρελέ ισχύος.
Με αυτό τον τρόπο διακόπτει την λειτουργία της εγκατάστασης σε περίπτωση σφάλματος της τάσης
Στην παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε έναν τριφασικό επιτηρητή τάσης και δίπλα ένα ρελέ φορτίου ράγας
Το ρελέ φορτίου εγκαθίσταται καλύτερα μετά το Δ.Δ.Ε ώστε να ασφαλιστεί και αυτό για τυχόν διαρροή ή τυχόν βραχυκύκλωμα, αν και το έχω δει να το βάζουν και πριν το ΔΔΕ όπως στις παραπάνω φωτογραφίες.
Που τοποθετείται
Ο επιτηρητής εγκαθίσταται μετά από τον γενικό διακόπτη και την γενική ασφάλεια και πριν από κάθε άλλο υλικό στον πίνακα ώστε να μπορεί να έχει τον έλεγχο της τάσης.
Σε αυτό το σημείο θα υπενθυμίσουμε ότι σωστή σειρά τοποθέτησης των γενικών στοιχείων τεχνικά αλλά και νομικά σύμφωνα με τον ΕΛΟΤ HD 384 στον ηλεκτρολογικό πίνακα της εγκατάστασης είναι :
Ξεκινάμε από την παροχή της ΔΕΗ προς το σπίτι συνδεδεμένα σε σειρά
Γενικός διακόπτης
Γενική Ασφάλεια
Ασφαλειοαποζεύκτης με τηκτό 1Α ή αυτόματη ασφάλεια 1Α
Επιτηρητής Τάσης
Διφασικό ενδεικτικό με μπλε και πράσινο λαμπάκι
Ρελέ Διαρροής(Δ.Δ.Ε)
Ρελέ φορτίου (Το ρελέ φορτίου πρέπει να έχει επαφές που να αντέχουν το ΜΑΧ ρεύμα (Α) που μπορεί να περάσει από τον πίνακα ! πχ για 35Α ασφάλεια = 10mm^2 NYA καλώδια παροχής θα βάζαμε 40Α ρελέ φορτίου) .
Το ρελέ φορτίου εγκαθίσταται μετά το Δ.Δ.Ε (αν και το έχω δει και πριν όπως στις φωτό που ακολουθούν) ώστε να ασφαλιστεί και αυτό για τυχόν διαρροή ή τυχόν βραχυκύκλωμα .
Για να ασφαλίσουμε τον επιτηρητή πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μια ασφάλεια αυτόματη ή τηκτή 1Α .
Σχέδιο επιτηρητή τάσης με το ρελέ φορτίου μετά το ΔΔΕ
Σχέδιο επιτηρητή τάσης με το ρελέ φορτίου πριν το ΔΔΕ
Όταν έχουμε και αντικεραυνικά η σειρά είναι:
Γενικός Διακόπτης
Ασφάλειες Αντικεραυνικού
ΑντικεραυνικόΕπιτηρητής τάσης
Ρελέ ισχύος που δίνει εντολή ο επιτηρητής και στην έξοδο του ρελέ βάζουμε γενικές ασφάλειες και ΔΔΕ
(Η σειρά αυτή είναι σύμφωνα με τη Hager)
Μια διάταξη την οποία έχω συναντήσει πολλές φορές είναι η παρακάτω
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε πως άλλη λειτουργικότητα μας παρέχουν οι επιτηρητές τάσης και άλλη τα αντικεραυνικά αναφέρομαι στο θέμα αυτό διότι υπάρχει σύγχυση μεταξύ αυτών των δύο.
Ο επιτηρητής τάσης μας προστατεύει από μόνιμη υπέρταση η υπόταση .
Ενώ τα αντικεραυνικά είναι διατάξεις που μας προστατεύουν από κρουστικές τάσεις και ρεύματα. τα οποία ο επιτηρήτης δεν μπορεί να ανιληφθεί και όπου ο ίδιος είναι εκτεθειμένος.
Έτσι για μία ποιό αποτελεσματική διάταξη προστασίας θα πρέπει να εγκαταστήσουμε στον ηλεκτρικό πίνακα της οικίας μας και αντικεραυνίκα.
Επίσης ο επίτηρητής τάσης απομονώνει την εγκατάσταση μας σε ενα σφάλμα της τάσης και δεν μπορεί να εξασφαλίσει την σταθεροποίηση της. Αυτή την λειτουργία μας την παρέχει ενας σταθεροποιητής τάσης.
Μερικά παραδείγματα επιτηρητών τάσης
Παρουσίαση του μονοφασικού προϊόντος
O μονοφασικός επιτηρητής EU 102 επιτρέπει την επιτήρηση της συνεχούς ή εναλλασσόμενης τάσης που συνδέεται στους ακροδέκτες 5 και 9.
O EU 102 είναι προγραμματιζόμενος.
Mπορούν να καθοριστούν οι ακόλουθες παράμετροι :
● τρόπος λειτουργίας (επιτήρηση υπερτάσεων, υποτάσεων ή και τα δυο)
● ο τύπος του σήματος (dc ή ac),
● όρια τάσης και υστέρηση,
● ο χρόνος αντίδρασης t1,
● η λειτουργία μνήμης.
Tο EU 102 διαθέτει οθόνη ενδείξεων LCD, δυο πλήκτρα ρυθμίσεων και ένα ενδεικτικό λειτουργίας
Tεχνικά χαρακτηριστικά
Hλεκτρικά χαρακτηριστικά
● Tροφοδοσίας : 230 V 50/60 Hz
● Kατανάλωση P ≤ 3 VA
Λειτουργικά χαρακτηριστικά
● όρια τάσης :
15 V ως 700 V DC
15 V ως 480 V AC
● Yστέρηση :
5 ως 50 % του αντίστοιχου ορίου που έχετε ορίσει
● Xρόνος αντίδρασης (t1)
0,1 ως 12 s
Συνθήκες περιβάλλοντος
● Tο λειτουργίας : -20 ως +55 οC
● Tο αποθήκευσης : -40 ως +70 οC
Aγωγοί σύνδεσης
● πολύκλωνος ως 4 mm2
● μονόκλωνος ως 6 mm2
Kανονική λειτουργία
Στην κανονική λειτουργία η οθόνη προβάλλει τη μετρούμενη τάση.
Aν συμβεί κάποιο σφάλμα και η μνήμη είναι ενεργή, τότε πρέπει να πιέσετε το reset ώστε το προϊόν να επιστρέψει στην κανονική λειτουργία.
Tο ενδεικτικό παριστά τα σφάλματα :
αναβοσβήνει κατά τη διάρκεια του χρόνου αντίδρασης t1 (βλ. Προγραμματισμός) και μετά την πάροδο αυτού παραμένειαναμμένο
Προγραμματισμός
Πιέζοντας ταυτόχρονα τα πλήκτρα set και select για 3 sec εισέρχεστε στη λειτουργία
προγραμματισμού. Στην οθόνη προβάλλεται η ένδειξη Prog για 1 sec.
Πλήκτρο set: για να επικυρώσετε μια επιλογή
Πλήκτρο select : για να μετακινηθείτε κυκλικά μεταξύ των παραμέτρων ή των τιμών τους.
Tα βήματα προγραμματισμού είναι τα εξής:
➀ Eπιλογή τύπου σήματος : AC ή DC
➁ Eπιλογή τύπου επιτήρησης :
υπέρταση (Up)
υπόταση (Lo)
υπέρταση και υπόταση (Up Lo)
➂ Eπιλογή των ορίων τάσης :
Aν έχετε επιλέξει επιτήρηση Up τότε πρέπει να ρυθμίσετε το άνω όριο
Aν έχετε επιλέξει επιτήρηση Lo τότε πρέπει να ρυθμίσετε το κάτω όριο
Aν έχετε επιλέξει επιτήρηση Up Lo τότε πρέπει να ρυθμίσετε και τα δυο όρια
➃ Kαθορισμός της υστέρησης Hys (Volt).
Aν π.χ. έχετε θέσει ως άνω όριο τα 250 V και συμβεί κάποια υπέρταση, τότε για να ξαναενεργοποιήσει ο επιτηρητής το κύκλωμά σας, θα πρέπει η τάση να πέσει κάτω από τα 250 - Hys V. Aν θέσετε φερ’ ειπείν Hys=20 V, τότε το κύκλωμά σας θα ενεργοποιηθεί ξανά μόνο εφόσον η τάση πέσει κάτω από τα 250 - 20 = 230 V.
Aν έχετε επιλέξει επιτήρηση Up Lo τότε δεν χρειάζεται να ορίσετε υστέρηση.
➄ Kαθορισμός του χρόνου αντίδρασης t1 (σε sec).
Στην περίπτωση που η επιτηρούμενη τάση υπερβεί τα όρια που έχετε θέσει, τότε ο επιτηρητής θα διακόψει το κύκλωμα που ελέγχει σε χρόνο t1. Aν η υπερ-/υπόταση διαρκέσει λιγότερο από t1 τότε ο επιτηρητής δεν θα αντιδράσει
➅ Eπιλογή λειτουργίας μνήμης :
μνήμη ενεργή : yes M
σε αυτήν την περίπτωση ο επιτηρητής δεν επαναφέρει αυτόματα το επιτηρούμενο κύκλωμα. Θα πρέπει να πιέσετε το reset ώστε να επανέλθει
μνήμη ανενεργή : no M
σε αυτήν την περίπτωση ο επιτηρητής επαναφέρει πάντα αυτόματα το επιτηρούμενο κύκλωμα.
➆ Tέλος προγραμματισμού.
Για να επικυρώσετε το σύνολο του προγραμματισμού πιέστε το set. Aν πιέσετε το select τότε επιστρέφετε στα βήματα 1 ως 6
Τριφασικός επιτηρητής τάσης Hager EU302
Εδώ θα ήθελα να δείξω τον επιτηρητή τάσης Hager EU302. Ο λόγος που εστιάζω στον συγκεκριμένο είναι γιατί περιέχει δυσνόητα σχεδιαγράμματα. (από http://fubar.gr)
Γι αυτό το λόγο, θα προσπαθήσω να αποκρυπτογραφήσω το εγχειρίδιο χρήσης, έτσι ώστε να είναι πιο κατανοητό για όποιον επιθυμεί να εγκαταστήσει το ίδιο μοντέλο επιτηρητή.
Το εγχειρίδιο χρήσης μπορείτε να το κατεβάσετε εδώ: Hager EU302
Οπότε ας ξεκινήσουμε την αποκρυπτογράφηση. Το πρώτο σχεδιάγραμμα είναι αρκετά κατανοητό:
Δείχνει πώς συνδέεται στις τρεις φάσεις (παράλληλα ως προς τις γραμμές των φάσεων, στις κλέμες 1, 5 και 9 αντίστοιχα) και τις ελάχιστες και μέγιστες διατομές των αγωγών, ανάλογα με το αν χρησιμοποιηθεί πολύκλωνο ή μονόκλωνο καλώδιο. Οι κλέμες 2,4 και 6 είναι επαφές ρελέ, με την 6 να είναι το common, την 4 το Normally Closed και την 2 το Normally Open.
Επίσης έχει διακοπτάκι on-off, χωρίς καμία περιγραφή πάνω του και δύο ρυθμιστικά, ένα για τον χρόνο (με εύρος από 0.1 έως 12 δευτερόλεπτα) και ένα για το επίπεδο σε ποσοστό τις εκατό, από 5% έως 20%. Θα περίμενε κάποιος να έχουν γράψει μια λίγο πιο αναλυτική περιγραφή στην πρόσοψη σχετικά με το τι ακριβώς σημαίνει αυτό το ποσοστό και ο χρόνος, ώστε ο ηλεκτρολόγος να μπορεί να καταλάβει με μία ματιά, χωρίς να ανατρέξει στο εγχειρίδιο χρήσης. Και όπως θα δούμε στη συνέχεια, δεν είναι τόσο προφανές το τι ακριβώς κάνουν αυτά τα ρυθμιστικά.
Αριστερά από το παραπάνω σχεδιάγραμμα, βρίσκεται ο παρακάτω πίνακας, ο οποίος δεν έχει κάποιο τίτλο ή περιγραφή.
Αυτά όπως το καταλαβαίνω είναι τα λεγόμενα Absolute Maximum Ratings, δηλαδή οι τιμές τάσης, ρεύματος, θερμοκρασίας κτλ οι οποίες σε καμία περίπτωση και για κανένα χρονικό διάστημα δεν πρέπει να ξεπεραστούν, ειδάλλως μπορεί να προκληθεί μόνιμη βλάβη στη συσκευή.
Αυτό που μπερδεύει είναι το Ik. Αρχικά νόμιζα ότι είναι κάποιο ρεύμα, όμως δεν έχει κάποια μονάδα εντάσεως μετά τον αριθμό 3. Επομένως πιστεύω ότι εννοεί το IK rating, ή impact protection rating, που δηλαδή χοντρικά αντιπροσωπεύει την αντοχή της συσκευής σε χτυπήματα. Το αν είναι ένα γράμμα κεφαλαίο ή μικρό έχει μεγάλη σημασία στα τεχνικά εγχειρίδια γιατί μπορεί να σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό.
Στο κάτω μισό της σελίδας αντικρίζουμε το παρακάτω σχεδιάγραμμα, το οποίο περιγράφει πλήρως τη λειτουργία του επιτηρητή, με τον πιο δύσκολο τρόπο που θα ήταν ποτέ δυνατόν!
Ας δούμε πρώτα το πάνω πάνω τμήμα:
Αυτό εκ πρώτης όψεως φαίνεται σαν να είναι μία πολύ ανώμαλη ημιτονοειδής κυματομορφή τάσης. Όμως δεν είναι το ημίτονο της “πραγματικής” εναλλασσόμενης τάσης, αλλά η τιμή RMS της, και αυτό το καταλαβαίνουμε από τον κάθετο άξονα, ο οποίος ξεκινά από το μηδέν.
Αν ήταν απεικόνιση του ημιτόνου της τάσης, τότε θα έπρεπε να παίρνει και αρνητικές τιμές και να είναι συμμετρικό ώς προς τον οριζόντιο άξονα.
Αυτό το σχεδιάγραμμα δηλαδή δείχνει μία τάση η οποία σκαμπανευάζει. Στο αριστερό δείχνει βυθίσεις της τάσης, ενώ στο δεξί τμήμα δείχνει υπερτάσεις. Αν η τάση ήταν κανονική και απολύτως σταθερή, τότε θα απεικονίζονταν με την κόκκινη γραμμή στο παρακάτω σχεδιάγραμμα ως Un, δηλαδή nominal voltage (ονομαστική τάση). Στο εγχειρίδιο χρήσης του παρόμοιου μοντέλου Hager EU301 στο αντίστοιχο σχεδιάγραμμα απεικονίζεται πιο σωστά η ονομαστική τάση Un
Το σχεδιάγραμμα έχει τέσσερα διαφορετικά επίπεδα τάσεων σημειωμένα. Ας πάρουμε πρώτα το δεξί κομμάτι με τις υπερτάσεις. Η ανώτερη τάση είναι σημειωμένη ως Up=1,15 Un. Η τάση Un είναι η ονομαστική τάση (nominal voltage) και έχει οριστεί βάση του εγγράφου CENELEC HD 472 S1 σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση ως 230 Volt RMS +-10%. Δηλαδή η φυσιολογική διακύμανση μπορεί να είναι από 207 έως 253 Volt RMS.
Οπότε η τάση Up στο σχεδιάγραμμα ορίζεται ως 1,15 Un ή 15% πάνω από την ονομαστική, ή αλλιώς 264,5 Volt RMS, υποθέτοντας ότι η τάση Un είναι ακριβώς στα 230 Volt.
Αμέσως κάτω από την τάση Up, έχουμε την τάση Up – 1%Up. Αυτό αν το υπολογίσουμε βγαίνει 261,85 Volt RMS.
Τώρα πάμε στο αριστερό μέρος του διαγράμματος που αφορά τις υποτάσεις. Η χαμηλότερη σημειωμένη τάση είναι Lo=Un-Δu.
To τι είναι το Δu το αναφέρει πιο κάτω:
Επομένως το Δu ρυθμίζεται από το ρυθμιστικό με την επιγραφή level(%) και είναι το ποσοστό επί της ονομαστικής τάσης Un.
Έστω οτι επιλέγουμε το ελάχιστο ποσοστό, δηλαδή 5%. Τότε Δu = 5% Un = 11,5 Volt RMS.
Επομένως, η τάση Lo γίνεται: Lo=230-11,5 = 218,5 Volt RMS
Συνεπώς και η αμέσως από πάνω σημειωμένη τάση Lo+1%Lo ισούται με 220,69 Volt RMS
Ας δούμε τώρα ποια είναι η σημασία αυτών των επιπέδων τάσης και πώς αντιδρά ο επιτηρητής ανάλογα με αυτές.
Στο σχεδιάγραμμα έχω σημειώσει τις τάσεις που υπολογίσαμε προηγουμένως και έχω αριθμήσει τα ενδιαφέροντα χρονικά σημεία στον οριζόντιο άξονα. Υπενθυμίζω, ότι στο παράδειγμα θεωρούμε Un=230V και Level=5%, ειδάλλως, οι τάσεις αυτές θα βγούν διαφορετικές.
Το σχεδιάγραμμα αυτό μας δείχνει πότε ενεργοποιείται και απενεργοποιείται η επαφή του ρελέ (την οποία συνήθως χρησιμοποιούμε για να οπλίσουμε ένα άλλο ρελέ ισχύος – ηλεκτρονόμο), και πότε ανάβει το φωτάκι Def, ενώ ο διακόπτης Memo είναι στο OFF.
Έτσι βλέπουμε ότι ξεκινώντας από το χρονικό σημείο μηδέν η τάση αρχίζει και αυξάνεται σταδιακά μέχρι που κορυφώνεται στην τάση Un. Σε αυτή τη φάση ο επιτηρητής δεν εντοπίζει κάποιο σφάλμα, οπότε υποθέτω ότι κατά την εκκίνηση έχει μια μικρή “περίοδο χάριτος” μέχρι να σταθεροποιηθούν οι τάσεις.
Στη συνέχεια, από την τιμή Un, η τάση αρχίζει και πέφτει. Πέφτει κάτω από τα 220,69 V αλλά δέν γίνεται τίποτα, παρα μόνο όταν στο χρονικό σημείο 1 η τάση πέσει κάτω από τα 218,5 Volt. Απο κεί και πέρα, βλέπουμε οτι το λαμπάκι Def αναβοσβήνει για χρονικό διάστημα t (το οποίο ορίζουμε με το ρυθμιστικό στην πρόσοψη της συσκευής) και όταν περάσει αυτό το χρονικό διάστημα, ενεργοποιείται η επαφή του ρελέ (και κατά συνέπεια με τον τυπικό τρόπο σύνδεσης θα διακοπεί η παροχή της εγκατάστασης).
Στη συνέχεια η τάση επανέρχεται σταδιακά, ανεβαίνει πάνω απο το σημείο των 218,5 Volt, αλλά δεν γίνεται τίποτα μέχρι η τάση να ανέβει πάνω απο τα 220,69 Volt στο χρονικό σημείο 2, οπότε και η επαφή του ρελέ απενεργοποιείται (και κατά συνέπεια επανέρχεται η παροχή ρεύματος στην εγκατάσταση).
Επομένως εδώ βλέπουμε ότι υπάρχουν δύο επίπεδα τάσης. Η παροχή διακόπτεται όταν η τάση πέσει κάτω απο το χαμηλό επίπεδο των 218,5 Volt, αλλά επανέρχεται όταν ανέβει πάνω από το υψηλό επίπεδο των 220,69 Volt.
Αυτό λέγεται υστέρηση και το χρησιμοποιούμε και στα ηλεκτρονικά, όταν για παράδειγμα φτιάχνουμε έναν συγκριτή τάσης (comparator) με op-amp. Σε περίπτωση που είχαμε ένα μόνο επίπεδο τάσης, τότε οι ελάχιστες μικρο-μεταβολές της τάσης κοντά σε αυτό το επίπεδο, θα έκαναν τον επιτηρητή να ανοιγοκλείνει πάρα πολύ γρήγορα την επαφή του και κατα συνέπεια να διακόπτει και επαναφέρει την παροχή ταχύτατα, πράγμα που θα έκανε μεγαλύτερη ζημιά στην εγκατάσταση. Η υστέρηση δίνει μεγαλύτερη σταθερότητα στο σύστημα. Αυτή η λειτουργία αλλιώς λέγεται και Schmitt Trigger.
Και η ίδια ακριβώς λειτουργία υπάρχει και στην περίπτωση των υπερτάσεων. Δηλαδή η παροχή διακόπτεται μόνο όταν ξεπεραστεί το υψηλό σημείο των 264,5 Volt, και επανέρχεται όταν πέσει κάτω από το χαμηλό σημείο των 261,85 Volt.
Το άλλο χαρακτηριστικό που παρατηρούμε από το διάγραμμα είναι ότι αν η υπέρταση-υπόταση διαρκέσει για χρονικό διάστημα μικρότερο από αυτό που έχουμε επιλέξει, τότε δεν γίνεται διακοπή της παροχής (χρονικά σημεία 3-4 και 9-10).
Αν πάλι η τάση μηδενιστεί εντελώς, δηλαδή απώλεια φάσης (χρονικό σημείο 6) τότε ο επιτηρητής σβήνει και σταματά να λειτουργεί.
Εδώ μία σημαντική παρατήρηση! Οι επαφές του ρελέ του επιτηρητή στην πραγματικότητα δεν λειτουργούν όπως δείχνει το σχεδιάγραμμα!
Το σχεδιάγραμμα υπονοεί ότι κανονικά το πηνίο του ρελέ είναι απενεργοποιημένο και η επαφή 6 είναι συνδεδεμένη με την επαφή 4, και όταν εντοπιστεί υπέρταση ή υπόταση, τότε ενεργοποιείται το ρελέ και η επαφή 6 συνδέεται με την επαφή 2.
Στην πραγματικότητα όμως όταν ο επιτηρητής εντοπίζει κανονικές τάσεις, τότε ενεργοποιεί το ρελέ του και η επαφή 6 συνδέεται με την επαφή 2. Όταν εντοπίσει υπέρταση ή υπόταση τότε απενεργοποιείται το ρελέ και η επαφή 6 συνδέεται με την επαφή 4.
Κατα συνέπεια, η παροχή του ηλεκτρονόμου πρέπει να γίνει μεταξύ των επαφών 6 και 2, και όχι 6 και 4.
Δέν θα μπορούσε να είναι αλλιώς η λειτουργία του, γιατί αν γινόταν όπως στο σχεδιάγραμμα, τότε σε περίπτωση απώλειας μίας φάσης, θα συνέχιζε να παρέχει στην εγκατάσταση τις άλλες δύο, ουσιαστικά ακυρώνοντας έναν από τους βασικούς λόγους που βάζουμε επιτηρητή σε μία εγκατάσταση!!!
Όσον αφορά το διακόπτη Memo, όταν είναι στο on σημαίνει ότι η παροχή δεν θα επανέλθει αυτόματα μετά από υπέρταση-υπόταση, αλλά θα πρέπει να κατεβάσουμε και ξανα-ανεβάσουμε το διακοπτάκι χειροκίνητα για να επανέλθει.
Επομένως συνοψίζοντας:
Στο συγκεκριμένο μοντέλο επιτηρητή τάσης Hager EU302:
Μπορούμε να ρυθμίζουμε το επίπεδο υπότασης, από 5% εώς 20% κάτω από την ονομαστική τάση
Το επίπεδο υπέρτασης είναι φιξ στο 15% πάνω από την ονομαστική τάση
Μπορούμε να ρυθμίσουμε το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τον εντοπισμό υπερτασης-υπότασης μέχρι τη διακοπή της παροχής από 0.1 έως 12 δευτερόλεπτα.
Αν η υπέρταση-υπόταση διαρκέσει λιγότερο από τον προκαθορισμένο χρόνο τότε δεν γίνεται διακοπή της παροχής
Η επαναφορά της παροχής γίνεται άμεσα όταν η τάση επανέλθει κατά 1% πάνω από το κατώτατο σημείο υπότασης ή 1% κάτω από το ανώτατο σημείο υπέρτασης. Δεν υπάρχει δυνατότητα επιλογής καθυστέρησης στην επαναφορά, όπως έχουν άλλοι επιτηρητές.
Αν ο διακόπτης Memo είναι στο ON τότε ακόμα και αν οι τάσεις επανέλθουν στο κανονικό, η παροχή θα παραμείνει απενεργοποιημένη.
Δέν προκύπτει απο πουθενά οτι ο συγκεκριμένος επιτηρητής μπορεί να εντοπίσει ασυμμετρίες φάσεων ή διαδοχή φάσεων. Γι αυτό αν στην εγκατάσταση θέλουμε και έλεγχο ασυμμετρίας και διαδοχής, τότε θα πρέπει να επιλέξουμε άλλο μοντέλο επιτηρητή, η να το συνδυάσουμε με επιτηρητή ασυμμετρίας και διαδοχής, όπως ο Hager EU300.
Δεν διευκρινίζεται αν ως τάση Un θεωρεί σταθερά τα 230 Volt ή υπάρχει κάποια περίοδος “εκμάθησης” κατα την οποία προσαρμόζεται στην τοπική τάση της εγκατάστασης. Προσωπική μου άποψη είναι οτι συμβαίνει το δεύτερο, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα υπήρχαν και άλλα μοντέλα επιτηρητών υπέρτασης-υπότασης στη γκάμα της Hager, όμως αυτός είναι ο μοναδικός.
Επομένως το συμπέρασμα είναι πως ο συγκεκριμένος επιτηρητής είναι κατάλληλος για τριφασικές εγκαταστάσεις στις οποίες όμως τα φορτία είναι μονοφασικά, δηλαδή δέν υπάρχουν τριφασικά μοτέρ ή μετασχηματιστές, οπου σε τέτοια περίπτωση θέλουμε ο επιτηρητής να ελέγχει και για ασυμμετρία και για διαδοχή φάσεων.
Να ευχαριστήσουμε τους ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΥΣ της 1ης ΕΠΑΣ ΟΑΕΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ για το εκπληκτικό τεχνολογικό περιεχόμενο και τα υπέροχα άρθρα που δημοσιεύουν στο blog τους.