Τι είναι το ρελέ διαφυγής ή διαρροής αντιηλεκτροπληξιακό RCD και πώς το ελέγχουμε


Το ρελέ διαφυγής, ρελέ διαρροής, ρελέ, ή ρελιέ για πολλούς πολίτες είναι το μέσο προστασίας του σώματος μας αλλά και της κατοικίας μας από τη περίπτωση διαρροής από το ρεύμα.
Συνδέεται μέσα στον Ηλεκτρολογικό πίνακα και ελέγχει μόνιμα τη διαφορά δυναμικού μεταξύ της φάσης και του ουδετέρου ή μεταξύ της φάσης και της γείωσης. Εφόσον κάποια ηλεκτρική συσκευή αποκτήσει διαρροή μεγαλύτερη από 30mA (αμελλητέα ένταση για το ανθρώπινο σώμα) το ρελέ διαφυγής πέφτει αυτόματα.



Για να επανέρθει το ρελέ διαρροής, θα πρέπει χειροκίνητα να το ανεβάσετε μέσα από το πίνακα του σπιτιού σας. Εφόσον παρατηρήσετε να πέφτει το ρελέ αρκετά συχνά σημαίνει ότι έχετε κάποια διαρροή στο σπίτι και θα πρέπει να έρθετε σε επικοινωνία με τον ηλεκτρολόγο σας, για να το ελέγξει.
 
Το ρελέ διαφυγής έχει πάνω του και ένα κουμπί δοκιμών (Test button) που μπορείτε να ελέγξετε μόνοι σας, τη καλή του λειτουργία.
Το αντιηλεκτροπληξιακό ρελέ ή διακόπτης διαρροής έντασης (Δ.Δ.Ε.) ή R.C.D. relay
Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις είναι αυτό της ασφάλειας από ηλεκτροπληξία.
Είναι γενικά αποδεκτό ότι το ρεύμα γίνεται επικίνδυνο για τον ανθρώπινο οργανισμό, όταν η τιμή της έντασής του είναι πάνω από 50 mA.
Τριφασικό (4Χ40) και μονοφασικό (2χ40)
αντιηλεκτροπληξιακά ρελέ τύπου AC.
Ο καλύτερος τρόπος για την αποφυγή του κινδύνου είναι η εγκατάσταση ενός τουλάχιστον αντιηλεκτροπληξιακού ρελέ στην είσοδο της εκάστοτε ηλεκτρικής εγκατάστασης.
Ο Διακόπτης Διαρροής Έντασης (Δ.Δ.Ε. στα 30mA) ή ηλεκτρονόμος ασφαλείας, ή απλά ρελέ όπως λέγεται στην καθομιλουμένη, εγκαθιστάτε στον γενικό πίνακα μιας οικίας, πριν από οποιαδήποτε κατανάλωση, μερική ασφάλεια, αμέσως μετά από τον γενικό διακόπτη ή την γενική ασφάλεια.
Στην χώρα μας η ύπαρξή του είναι υποχρεωτική εδώ και χρόνια με προεδρικό διάταγμα.
Η λειτουργία του αντιηλεκτροπληξιακού ρελέ βασίζεται στον λεγόμενο διαφορικό μετασχηματιστή.

Το μαγνητικό πεδίο που δημιουργείτε στον διαφορικό μετασχηματιστή από τον κάθε αγωγό της παροχής, τρεις φάσης και ουδέτερος για τριφασική παροχή ή μια φάση και ουδέτερος για μονοφασική παροχή, είναι μηδενικό αν δεν υπάρχει διαρροή στην εγκατάσταση. Αν υπάρχει διαρροή ρεύματος πάνω από 30 χιλιοστά του αμπέρ (30mA) τότε ενεργοποιείται ο μηχανισμός του ρελέ, στην ουσία ένας ηλεκτρομαγνήτης, από το μαγνητικό πεδίο που δημιουργείται σε αυτόν, κόβοντας το ρεύμα σε όλα τα στοιχεία που ακολουθούν το ρελέ, δηλαδή σε όλη την ηλεκτρική εγκατάσταση, σε χρόνο μικρότερο από 30 χιλιοστά του δευτερολέπτου.
Οι κατασκευαστές των αντιηλεκτροπληξιακών ρελέ τα φτιάχνουν με κάπως μεγαλύτερη ευαισθησία, δηλαδή με μικρότερη τιμή ενεργοποίησης από τα 30 mA, τιμή που ο νόμος αναφέρει, για να είναι απόλυτα βέβαιοι για την έγκαιρη ενεργοποίησή τους μιας και πρόκειται για λεπτή, εσωτερικά, κατασκευή.

Όλα τα ρελέ αυτού του τύπου έχουν επάνω τους ένα κουμπί, μπουτόν test, για τον έλεγχο της καλής λειτουργίας τους, το οποίο πρέπει να πατιέται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή και οπωσδήποτε τουλάχιστον μια φορά το εξάμηνο.
Τα αντιηλεκτροπληξιακά ρελέ κατασκευάζονται για καταναλώσεις μέχρι 25Α, 40Α, 63Α, 80Α, 100Α.
π.χ.το αντιηλεκτροπληξιακό "4 επί 40 αμπέρ" είναι για τριφασική κατανάλωση μέχρι 40 αμπέρ ανά φάση. Το ρελέ "2 επί 25 αμπέρ" είναι για μονοφασική κατανάλωση μέχρι 25 αμπέρ.
Υπάρχουν διατάξεις ελέγχου διαρροής και για περισσότερα αμπέρ, για μεγάλες καταναλώσεις, που αποτελούνται από δυο στοιχεία, έναν ελεγκτή και έναν μετασχηματιστής εντάσεως.
Εκτός από την ηλεκτροπληξία, τα ρελέ αυτά προστατευτούν και από πυρκαϊά, γιατί "βλέπουν" το ρεύμα που μπορεί να "διαφεύγει" λόγω κακής μόνωσης προς την γη, κάτι που μπορεί να αυξήσει τοπικά την θερμοκρασία σε επίπεδα πυρκαϊάς.
Στην αγορά κυκλοφορούν και ρελέ διαρροής έντασης με ευαισθησία στα 300 mA, δηλαδή πέφτουν σε περίπτωση διαρροής πάνω από 300mA.
Eξωτερικά, στις διαστάσεις και στα χρώματα είναι ίδια με αυτά των 30mA. ΠΡΟΣΟΧΗ αυτά δεν είναι κατά της ηλεκτροπληξίας και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως αντιηλεκτροπληξιακά
Για τα ελληνικά δεδομένα η ορθή σειρά σύνδεσης των παραπάνω οργάνων είναι :
Πρώτος στη σειρά συνδέεται ο γενικός διακόπτης. Μετά το γενικό διακόπτη τοποθετούμε και συνδέουμε τις γενικές ασφάλειες.
Αυτή η σειρά δεν ισχύει στη Γερμανία όπου οι γενικές ασφάλειες προηγούνται του γενικού διακόπτη. Αυτή η διαφορά πολλές φορές έχει προκαλέσει σύγχυση και διαφωνίες στον ελληνικό χώρο απ΄ αυτούς που σπούδασαν ή εργάστηκαν στην Γερμανία.
Γι΄ αυτό το λόγο οι γερμανικοί ασφαλειοδιακόπτες που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά έχουν συνδέσει τους διακόπτες με τους κάλυκες και όχι με τις μήτρες των ασφαλειών αφού στη Γερμανία οι διακόπτες έπονται των ασφαλειών.
Γι΄ αυτό το λόγο ο Έλληνας ηλεκτρολόγος πριν χρησιμοποιήσει το γερμανικό ασφαλειοδιακόπτη, θα πρέπει ν΄ αλλάξει τη συνδεσμολογία του, ώστε ο διακόπτης να συνδέεται με τις μήτρες και όχι με τους κάλυκες των ασφαλειών.
Μετά τις γενικές ασφάλειες συνδέεται ο ηλεκτρονόμος (ρελέ) διαφυγής έντασης (διαφορικής προστασίας). Αυτοί που έχουν αντίθετη άποψη ως προς τη θέση του ρελέ, τους παραπέμπω στο άρθρο 531.2 (παρ. 531.2.1.4 και 531.2.1.5) του νέου κανονισμού (ΕΛΟΤ HD 384) όπου ρητά επιβάλλεται η ασφάλιση του ρελέ που μπορεί να γίνει μόνο με την πρόταξη των ασφαλειών. Άλλωστε θα ήταν αδύνατος ο διαχωρισμός μεγάλης εγκατάστασης σε περισσότερα του ενός ρελέ αν το τοποθετήσουμε πριν από τις γενικές ασφάλειες.
Πέρα απ΄ αυτό, η ασφάλεια του ρελέ πρέπει να είναι για ένταση το πολύ ίση με την ένταση αυτού και όχι με μεγαλύτερη όπως συμβαίνει με τις ασφάλειες των μετρητών της ΔΕΗ οι οποίες πολλές φορές είναι μεγαλύτερες από την γενική ασφάλεια του καταναλωτή.

Τύποι ρελέ διαρροής
Ο Δ.Δ.Ε. (ρελέ διαρροής) Τύπου Α είναι ευαίσθητος όχι μόνο στα διαφορικά ημιτονοειδή εναλλασσόμενα ρεύματα αλλά και στα διαφορικά ρεύματα παλμικής κυματομορφής( σύμφωνα με το πρότυπο ΕΝ 61008).
Τα διαφορικά ρεύματα παλμικής κυματομορφής μπορούν να προκύψουν από ηλεκτρικές ή ηλεκτρονικές συσκευές με ανορθωτικές διατάξεις.
Επισήμανση: Για τα ρεύματα αυτά ο τύπος ΑC δεν προστατεύει.
Σημείωση: Σήμα ποιότητας VDE έχει μόνο ο τύπος A.
Ενώ το ρελέ διαρροής τύπου AC (το παλιό, το κλασικό): Ο διακόπτης διαφυγής έντασης Τύπου AC είναι ευαίσθητος μόνο στα διαφορικά ημιτονοειδή εναλλασσόμενα ρεύματα ( σύμφωνα με το πρότυπο ΕΝ 61008).Τι σημαίνουν όμως αυτά;
Σημαίνει ότι το ρελέ τύπου Α, θα μας προστατεύσει όπως το ‘’παλιό’’ κλασικό ρελέ διαρροής τύπου AC αλλά και από ρεύματα παλμικής κυματομορφής που προκύπτουν από συσκευές όπως, τροφοδοτικά led, λαμπτήρες Led τροφοδοτικά υπολογιστών και γενικότερα ηλεκτρονικές συσκευές. Τα οποία ηλεκτρονικά και συσκευές τέτοιου τύπου, έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια.
Έχουμε παρατηρήσει πολλές φορές ότι οι ‘’ηλεκτρολόγοι’’ (το βάζω εντός εισαγωγικών, γιατί μάλλον δεν είναι ηλεκτρολόγοι)βρίσκονται σε βλάβη όπου δεν μπορούν να βρούν την αιτία από την οποία έπεσε ένα ρελέ διαρροής σε ένα σπίτι, κατάστημα, κάτι άλλο. Με τελικό αποτέλεσμα να σας λέει: πρέπει να αφαιρέσουμε το ρελέ γιατί δε μπορεί να βρεθεί η βλάβη.
Συνήθως όταν ένα ρελέ διαρροής πέφτει συνέχεια, η βλάβη βρίσκεται εύκολα κάνοντας οι τεχνικοί τις ενέργειες που πρέπει.
Δείτε παρακάτω άλλους τύπους ρελέ διαρροής, τύπου B και F...

Τι γίνεται όμως όταν ένα ρελέ διαρροής πέφτει μια φορά την εβδομάδα; Ή μια φορά στις 10 ώρες ή στο 24άωρο; Μια αιτία πολύ δημοφιλής τελευταία είναι τα παλμικής κυματομορφής ρεύματα που δημιουργούν τα Led !! Μπορεί, μόνο και μόνο με την αντικατάσταση του ρελέ με ένα τύπου Α να έλυνε το πρόβλημα, αλλά λόγο ίσως ελλιπούς ενημέρωσης να μη το γνωρίζουν ακόμη όλοι οι Ηλεκτρολόγοι. Δε συζητούμε για τον πελάτη, αυτός θέλει να είναι ασφαλής και σίγουρος και το σπίτι του να έχει ρεύμα χωρίς διακοπές.
Εδώ φυσικά έχουν ευθύνη και οι προμηθευτές, διότι ή δεν ενημερώνουν τον ηλεκτρολόγο ή τον πελάτη για το ρελέ διαρροής. Την εποχή που διανύουμε τα ρελέ AC πρέπει να καταργηθούν. Η δικαιολογία των προμηθευτών: Λέμε στον πελάτη για τη διαφορά τιμής και μας λέει….. αααα όχι άστο, δώσε μου το απλό !! Σα να πηγαίνεις στο βενζινάδικο και να σου λέει: Σουπερ αμόλυβδη, ή σούπερ (την παλιά) Ευτυχώς πλέον η παλιά σουπερ καταργήθηκε, ενώ για ένα διάστημα συνυπήρχε !! Επιτέλους πρέπει οι κατασκευαστές ρελέ να σταματήσουν την παραγωγή των ρελέ AC και να αρκεστούν μόνο στα τύπου Α. Έτσι, θα πέσουν και οι τιμές στα τύπου Α, εφόσον θα πωλούνται κατά χιλιάδες παραπάνω.
Ενδεικτικά θα αναφέρω, η διαφορά σε ένα επώνυμο ρελέ διαρροής τύπου AC από ένα σύγχρονου τύπου Α είναι γύρω στα 20 ευρώ το πολύ(στο μονοφασικό, σήμερα Ιούνιος 2017).
Άλλες διαφορές Ρελέ διαρροής τύπου Α με το AC;
Δεν υπάρχει καμία διαφορά. Είναι ίδια στο μέγεθος και στον τρόπο τοποθέτησης. Ο μόνος τρόπος για να το ξεχωρήσει ο ‘’κοινός θνητός’’ είναι τα αποτυπωμένα στοιχεία στην πρόσοψη του ρελέ διαρροής. Συνήθως αναφέρουν τύπος Α

Πρέπει λοιπόν και η νοοτροπία των Ηλεκτρολόγων να αλλάξει και να ενημερώνονται καλύτερα επάνω στο υλικό που χρησιμοποιούν και επίσης να γνωρίζουν γιατί το χρησιμοποιούν, αλλά και του πελάτη να αλλάξει και να ενημερώνεται και αυτός, για θέματα που αφορούν την ασφάλειά του.
Οπότε καταλήγουμε ότι, τουλάχιστον προς το παρόν, πρέπει να καταργήσουμε από το μυαλό μας το ρελέ διαρροής και να μπει για τα καλά στο μυαλό μας το: Ρελέ Διαρροής τύπου Α. Είναι το ρελέ που μας προστατεύει με ότι τεχνολογική εξέλιξη έχει μπει στο σπίτι μας τα τελευταία χρόνια και θα υπάρχει για πολλά ακόμη.

Χρήση τετραπολικού ΔΔΕ σε μονοφασική παροχή και σε κύκλωμα χωρίς ουδέτερο

Χρήση 4P διακόπτη διαρροής σε κύκλωμα χωρίς ουδέτερο 

Για όσους αναρωτιούνται αν μπορεί ο τετραπολικός ΔΔΕ να ενεργοποιηθεί σε κύκλωμα χωρίς ουδέτερο να θυμίσω ότι ελέγχει το διανυσματικό άθροισμα των ρευμάτων των φάσεων και αν αυτό είναι διαφορετικό του μηδενός τότε ενεργοποιείται.

Άρα δεν έχουμε πρόβλημα με τη λειτουργία του αλλά υπάρχει θέμα με τη λειτουργία του μπουτόν test


Το μπουτόν test των 4P διακοπτών διαρροής ορισμένων εταιρειών όπως η ΑΒΒ είναι εσωτερικά καλωδιωμένο μεταξύ των επαφών του ουδετέρου και μιας φάσης (συνήθως της τρίτης)  όπως φαίνεται και στο διάγραμμα που ακολουθεί και είναι διαστασιολογημένο για ονομαστική τάση λειτουργίας μεταξύ 110 V και 254 V.




Εάν ένας 4P διακόπτης διαρροής εγκατασταθεί σε ένα 3φασικό κύκλωμα χωρίς ουδέτερο, δε θα είναι δυνατή η λειτουργία του μπουτόν test καθώς η επαφή 7/8/Ν δεν θα χρησιμοποιείται. Το μπουτόν test αποτελεί σημαντικό χαρακτηριστικό της κανονικής λειτουργίας ενός διακόπτη διαρροής και είναι υποχρεωτικός ο δοκιμαστικός του έλεγχος κάθε 6 μήνες.
Για να μπορέσει λοιπόν να χρησιμοποιηθεί ο διακόπτης διαρροής σε 3Φ κύκλωμα χωρίς ουδέτερο πρέπει η σύνδεση των 3 φάσεων να γίνει κανονικά (είσοδος: 1/2, 3/4 και 5/6 – έξοδος: 2/1, 4/3 και 6/5 αντίστοιχα) και να γίνει μια γέφυρα μεταξύ των ακροδεκτών 4/3 και 8/7/Ν μέσω μιας ωμικής αντίστασης.

Η αντίσταση πρέπει να είναι τουλάχιστον 4W.



Γιατί βάζουμε την ωμική αντίσταση;

Σε αυτή την περίπτωση όμως, η τάση δοκιμής του μπουτόν test θα είναι 400 V αντί για max 254 V αφού ο κλάδος μεταξύ των 7/8/Ν και 6/5 έχει πολική τάση τροφοδοσίας 400 V (φάση-φάση).

Για να ξεπεραστεί το πρόβλημα αυτό θα πρέπει η γέφυρα μεταξύ των ακροδεκτών 4/3 και 8/7/Ν να γίνει με μια ωμική αντίσταση Rest σε σειρά. Η τιμή της αντίστασης αυτής για διακόπτη διαρροής είναι IΔn=30 mA, Rest=3,3 kΩ. Η αντίσταση θα προκαλέσει μια πτώση τάσης στο κύκλωμα του μπουτόν test που θα επιτρέψει στο κύκλωμα να λειτουργήσει με τάση μικρότερη των 254 V. Η αντίσταση Rest θα πρέπει να έχει κατανάλωση τουλάχιστον 4 W.
Όταν ο διακόπτης διαρροής είναι κλειστός σε κανονική λειτουργία ο κλάδος του μπουτόν test δεν τροφοδοτείται οπότε δεν προκαλείται καμία απώλεια ισχύος.


Η λύση: Διακόπτης διαρροής με τον ουδέτερο αριστερά, ABB F200-L Left neutral

Εάν όμως χρησιμοποιηθεί η σειρά διακοπτών διαρροής της ABB, F200-L Left neutral, η δοκιμή του μπουτόν τεστ γίνεται μεταξύ των δύο φάσεων οπότε ακόμα και εάν δεν υπάρχει ουδέτερος στην εγκατάσταση, δεν επηρεάζεται η κανονική λειτουργία δοκιμής. 



 
Στην περίπτωση όμως και του ΔΔΕ της Hager, το μπουτόν test είναι εσωτερικά καλωδιωμένο μεταξύ των 2 πρώτων φάσεων οπότε σε αυτή την περίπτωση θα δουλεύει το μπουτόν test χωρίς την παρεμβολή κάποιας αντίστασης.





Συμπερασματικά θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο κάθε κατασκευαστής σου υποδεικνύει την ηλεκτρική σύνδεση 4Ρ ΔΔΕ σε σύστημα χωρίς ουδέτερο.

Χρήση 4P διακόπτη διαρροής σε μονοφασική παροχή

Επίσης ο κάθε κατασκευαστής σου υποδεικνύει την ηλεκτρική σύνδεση 4Ρ ΔΔΕ σε μονοφασική παροχή. Παρακάτω δίνουμε τη συνδεσμολογία της Hager



Παρακάτω δίνουμε τη συνδεσμολογία της ΑΒΒ





Δείτε το σχετικό video


SOS Είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι με το κουμπί TEST ελέγχουμε μόνο αν το ρελέ έχει κολλήσει και για να γίνει σωστός έλεγχος της λειτουργείς του ρελέ χρειάζεται πιστοποιημένο όργανο RCD Tester 




UNI-T UT526 Ελεγκτής μόνωσης Megger, συνέχειας και RCD tester


Διορθώσεις τσακνης σπυρος : Για εμένα το ρελέ προστατεύει την εγκατάσταση ώστε να μην υπάρχει διαρροή και όχι τον άνθρωπο δηλαδή δημιουργεί της συνθήκες ώστε να μας προστατεύει από ηλεκτροπληξία

facebook link: https://www.facebook.com/groups/ilektrologoi.adeiouxoi/permalink/1583287745166468/
Reblog Ηλεκτρολόγοι 1ης ΕΠΑΣ ΟΑΕΔ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ
Reblog https://electricalnews.gr/ and http://thermansinews.blogspot.com/

Δείτε ακόμα:

Για 3φασικές εγκαταστάσεις χωρίς ουδέτερο - Διακόπτες διαρροής F200-L Left neutral